Siyosatshunoslik

Terrorizmning sabablari. 
Terrorizm siyosiy ekstremizmning 
beshafqat ko‘rinishlaridan biri b o ‘lib, u um um iy etikani rad 
etuvchi nigilizm oqibatida kelib chiqadi. Shu o ‘rinda savol tu - 
g'ilishi tabiiy. X o‘sh, terrorizm ning kelib chiqish sabablari ni- 
mada?
1 Террорчилик ташкилотлари. Улар >;ак;ида к.иск.ача маълумотлар / / Postda.
- 2004. 15-арг. - №16.
297

---

Terrorizm ichki siyosiy va ijtim oiy-iqtisodiy jaray o n lar 
natijasida kelib chiqadi. Bunga quyidagilar sabab bo‘lishi m um ­
kin: muxolifatni siqib qo'yish, davlatlararo ziddiyatlar, etnik va 
diniy ziddiyatlar, ayirmachilik va mustaqillik uchun kurashish, 
qashshoqlik va ishsizlik, mafkuraviy b o ‘shliq. Boshqa davlatlar- 
ning qo'llab-quw atlashi, a n ’anaviy turm ush tarzini buzuvchi 
globallashuv, am erikacha siyosat, iqtisodiy va madaniy gege- 
moniyaga intilish kabi tashqi omillar ham terrorizm ni keltirib 
chiqarishi mumkin.
Biroq ayrim mutaxassislar aholining kambag'alligi, qashshoq- 
ligini terrorizm ning asosiy sababi deb hisoblaydilar. Bunday 
sababchi om illami inkor etmagan holda ularning bosh sabab 
emasligini ham ta ’kidlab o‘tish joiz.
Birinchidan,
aholining o ‘ta qashshoq qismi doim siyosatdan 
yiroq bo‘ladi, binobarin siyosiy ekstremizm jinoyatlariga uni 
sherik qilish adolatdan b o ‘lmasa kerak. Qolaversa, qashshoqlik- 
dan, nochorlikdan tam om ila tushkunlikka tushgan shaxs qo‘liga 
qurol olib yoki qo'yniga bomba solib, o ‘zi bilan boshqa o ‘nlab 
mutlaqo beayb insonlar hayotiga zomin bo‘ladi, deyish mantiqqa 
to ‘g‘ri kelmaydi.
Ikkinchidan,
agar shunday bo‘lsa, nega qoloq, qashshoq, m a­
daniy taraqqiyot darajasi anchagina past m intaqalarda (masa- 
lan, Janubiy Afrika bushmenlari, Meksika hindulari va boshqa 
o ‘troq kambag'al qabilalarda) terrorizm degan tushunchaning 
o‘zi yo‘q?
Kambag‘allikni terrorizm sabablari sifatida qayd etuvchi 
tadqiqotchilar fikrlarini mutlaq rad etm agan holda unga aniqlik 
kiritib, shuni aytish joizki, terroristik aktlarni amalga oshirishni 
ko‘zlovchi guruhlar itoatkor ijrochilarni ko‘proq yuqorida sanab 
o 'tilg a n q a tla m la rd a n iz la y d ila r h a m d a k a m b a g ‘a llik , 
qashshoqlikning sabab va oqibatlarini yo‘q qilish vositasi sifatida 
riyokorlik bilan terrorchilikni ko‘rsatadilar.
Xulosa qilib aytganda, terrorizm о 4a murakkab ijtimoiy 
hodisa bo‘lib, u o ‘z tarkibiga ko‘ra:
- terroristik, ekstremistik g‘oya yoki mafkurani;
— terrorchilik aktlarini u yoki bu shaklda amalga oshirishni 
tashkillashtiruvchi tashkiliy tuzilmani;
298

---

— 
terrorchilik aktlarini amalga oshirishga qaratilgan aniq fao- 
liyat yoki xatti-harakatni o ‘z ichiga oladi.