Reje: Terrorizm hám onıń áhmiyeti

Xalıq hám aymaqlardı terrorshılıq háreketlerden qorǵaw.
Reje:

1. Terrorizm hám onıń áhmiyeti.

2. Terrorshılıq háreketlerin ámelge asırıw usılları hám quralları.
3. Terrorizmge qarsı gúres.
Xalıqtıń terrorizm menen baylanıslı ekstremal hám ayrıqsha jaǵdaylarda háreketi.
Terrorizm zorlıq degen mánisin ańlatadı. Ózbekstan Respublikasınıń 2000 jıl 15-dekabrde qabıl etilgen terorizmge qarsı gúres haqqındaǵı nızamlarda terrorizm túsinigine tómendegishe tárip berilgen:
Terrorizm – ideologiyalıq hám basqa maqsetlerge erısıw ushın shaqstıń ómiri, den sawlıǵına qáwip tuwdırıwshı, mal-múlk hám basqa materiyalıq obektlerdiń joq etilıw qáwipin keltirip shıǵarıwshı hámde mámleketti, xalıq aralıq shólkemdi, yaki yuridik shaxstı qanday da bir háreketler payda etiwıne yaki payda etıwden tiyılıwına májbúr etıwı, xalıq aralıq múnásibetlerin quramalastırıwǵa, mámlekettiń suverenitetin, aymaq pútinligin buzıwına, qáwipsizligine zıyan jetkizıwıne , kurallı urıslar shıǵıwın gózlep jánjeller shıǵarıwǵa, xalıqtı qorqıtıwǵa, sottsial-siyasiy protsessti ózgertıuge qaratılǵan..
Terrorizm túrleri:
Milliy. Diniy. Siyasiy.Dástúriy (bombali )
Telefon. Yadrolıq. Ximiyalıq .Biologiyalıq. Kiberterrorizm komp.
Terrorshılıq háreketlerin ámelge asırıw ushın paydalanılatuǵın qurallar:
- suwıq qurallar
- oq atar qurallar
- jarılıwshı zatlar
- záhárlewshı zatlar
- biologic agentler
- radioaktiv zatlar
- yadro zaryadları
- elektromagnit impulse tarqatıwshılar.
Terrorizmniń maqsetleri:
- Mámleket siyasat hámme máleket qurılısın zorlıq jolı menen ózgertıw.
- Mámlekettiń jınayatshilıqqa qarsı gúres unısların turaqlastırmaw hám buzıw.
Sotsialliq ham ekonomikalıq máselelerdi sheshiw, dúnya jámiyetshiligine integratsiya etilıw qudretine iye bolǵan demokratik siyasiy dizimin jaratıw hám bekkemlew boyınsha qabıl etilgen qararların turaqlastırmaw hám buzıw;
- Shaxsqa jámiyetke, mámleketke siyasıy , ekonomikalıq hám ruwxıy zıyan keltirıw.
Terrorizmniń kólemleri:
- shaxsqa qaratılǵan jınayatlar;
- gruppalıq jınayatlar
- adamlardıń kóplep qırılıwı;
- mámleket boylap terrorshılıq háreketlerin ámelge asırıw:
- dúnya kólemine qarsı qaratılǵan iri kólemli háreketler.
Uzbekstan Respublikasınıń «Terrorizmge qarsı gúres tuwrısındaǵı» nızamına muwapıq respublikamızda terrorizmge qarsı gúres nızamlıq, shaxs huquqları erkinlikleri hám nızamlı mápleriniń ústinligi, terrorizmnmń aldın alıw sharaları ústinligi, jazanıń berilıw shártligi terrorizmge qarsı gúres ashıq hám ashıq bolmaǵan sharaları uyǵúnlıǵı tartılatuǵın kúshler hám qurallar tárepinen terrorshılıqqa qarsı ótkeriletuǵın basshılıq qılıwǵa jáne basshılıq tárepleri tiykarında alıp barıladı. Terrorizmge qarsı gúreste Ózbekstan Respublikası Milliy qáwipsizligi xızmeti ishki isler wázirligi, Mámleketlik bajıxana shólkemi,
Terrorshılıq háreketleri menen baylanıslı jaǵdaylarǵa túsip qalǵanda qanday háreket etıw kerek.
- Heshte qolaysız jaǵdayǵa berilmeń.
- Hámme qatarlı bolıwǵa háreket etiń. Kózge taslanatuǵın kiyimlerden sırtta bolıp, boyınız bálent bolsa eńkeyiń keskin háreketler etpeń .
- Átirapıńızdaǵılardı tınıshlandırıwǵa háreket etiń, bunda hár qanday usıldan, hátteki mush kóterıwdende paydalanıwıńız múmkin.
- ilajı borınsha janǵın waqtında ómir ushın qáwipli bolǵan jasalma taladan tayarlanǵan kiyimlerden tezde qutılıń.
- azat bolı’ıwızǵa bolǵan úmitti joǵaltpań.
Telefon arqalı zulım qılǵanda:
- ilajı barınsha «sáwbet» ti jazıp alıwǵa háreket etiń;
- jazıp alıw jolǵa qoyılǵan bolsa, sáwbetti eslep qalıw lazım;
- qońıraw etıwshi menen uzaq baylanısta bolıwǵa háreket etiń, onıń jası, milleti, jınısın anıqlawǵa háreket etiń, dawısına, sóylew intanattsiyasına itibar beriń.
Qońıraw tuwrısında tiyisli orınlar (MXX, ishki isler bólimi) ne xabar beriń, zárúr bolsa adamlardı evakuatsiya etiliwın ornatıń.
Jarılıwshı qurılma iske túskende:
- bolǵan waqiya haqqında tiyisli orınlarǵa xabar beriń.
- imkanı barınsha júzege kelgen jaǵdayǵa baha berıwge háreket etiń: partlaw jeri, jaraqatlanǵanlar sanı, janǵın shıqqan – shıqpaǵanlıǵı. h.t.b
- waqıya jayına biyganalar hám qızıǵıwshıla jaqınlawının aldın alıń:
-Jaraqatlanǵanlarǵa birinshi tábiyiy járdem kórsetıwge háreket etiń.
Gumanlı buyım tawıp alǵanda:
- tezlik penen tabılǵan gumanlı buyım tuwrısında xabar beriń.
- Adamlardıń gumanlı buyımǵa jaqınlasıwlarına, radio baylanıs, uyalı telefon hám radio partlatqıshtıń islep ketıwıne sebepshi bolıuına jol qoymań.
- huqıqtı qorǵawshı orgonları wákilleri jetip keliwın kútiń.

Ózbekison Respublikasining terrorizmga qarshi kurash toǵrisidagi qonuni.(uz-var)

Terrorizmning paydo bólishi.
Terrorizm muammosi XX asrning oxiri, ayniqsa uning sónggi 10 yilida xalqaro jamoatchilikni qattiq tashvishga solib qóydi
Terrorizm bu – málum siёsiy maqsadlarga erishishga ё’naltirilgan, tinchlikka, fuqarolar xavfsiligiga va haёtiga zóravonlik ishlatish, ёki, uni qóllash xavf xatarini tuǵdiradi.
2000-yil 15-dekabrda qabul qilingan Ózbekiston Respublikasining “Terrorizmga qarshi kurash tóǵrisidagi” qonunida terrorizmga “Xalqaro munosabatlarni murakkablashtirish, dalatning suverentini, hududiy yaxlitligini buzish, xavfsizligiga putur yetkazish, urush va qurolli mojarolar chiqarish, ijtimoiy siёsiy beqarorlashtirish, aholini qórqitish maqsadida davlat organlarini xalqaro tashkilotlarni, ularning mansabdor shaxslarini, jismoniy va yuridik shaxsning biror bir faoliyatini amalga oshirishdan tiyilishga majbur qilish uchun zórlik, kuch ishlatish, shaxs ёki mol-mulkka xavf tuǵdiruvchi boshqa qilimishlar, ularni amalga oshirish tahdidi, shuningdek terrorlichilik tashkilotlarining mavjud bólishini, ishlab turishini, moliyalashtirishni táminlashga, terrorchilik harakatlarini tayёrlash va sodir etishga, terrorchilik tashkilotlariga, ularning faoliyatida ishtirok etaёtgan shaxslarga bevosita ёki bilvosita har qanday mablaǵ-vositalar va resurslar berish, ёki yiǵishga, boshqa xizmatlar kórsatishga qaratilga faoliyat” tarzida tárif berladi.
Terrorizm insoniyat jamiyati rivojlanishinig kapitalizmgacha bólgan davri. Buyuk fransuz inqilobi bilan bevosita boǵlıq bólgan feodolizmdan kapitalizmgacha ótish davri, bir qator Yevropa davlatlarida monarxiya tuzumi bilan kurashish, shuningdek, burju demokratiyasi qaror topish davrining tarixiy, ijtimoiy-siёsiy hodisasi sifatida órganish kerak.
XX asrning 60-yillaridan boshlab, terrorizmning eng daxshatli turi avj oldi. Bu diniy ekstremizmdir. Bu dinni niqob qilib olib, ózlaricha islom davlatini tuzamiz deb, odamlarga tásir ótkazish turli qóporuvchilik haraktlarini olib borishdir. Diniy ekstremizm nima, u qanday paydo bóldi degan savol tuǵiladi. Bu savollarga Ózbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Abduǵanievich Karimov xulosalaridan javob topamiz: “Jamiyat haёtining bir qismi bólgan din, ijtimoiy haёtning boshqa sohalari bilan muqarrar ravishda munosabatda bólgan. Ularga tásir kórsatgan va ózi ham boshqa sohalarning tásiriga duch kelgan. Hozir mavjud bólib turgan diniy tartiblarning kópchiligi ijtimoiy-iqtisodiy, siёsiy burilishlar, tangliklar davrida shakllanganligi bejiz emas. Shu tariqa din insoniyat tarixining turli davrlarida siёsat bilan ozmi kópmi ochiq oydin munosabatg kirishgan. Kópincha undan siёsiy va bázan bir taraflama, tor maqsadlarda foydalanib kelingan. Afsuski insoniyat tarixida diniy ongning ajralmas qismi bólgan odamlardagi e’tiqoddan faqat bunёdkor kuch sifatida emas balki vayron qiluvchi kuch, hatto fanatizm(óta ketgan mutaasiblik) sifatida foydalanganligini kórsatuvchi misollar kóp. fanatizmning óziga xos xususiyati va kórinishlari avvalambor óz dinini haqiqiyligiga óta qattiq ishonish, bishqa diniy e’tiqodlarga murosasiz munosabatda bólishdan iboratdir. Aynan fanatizm illatiga ё’lıqqan odamlar ёki ularning guruhlari jamiyatda beqarorlik tólqinini keltirib chiqarishga qodir bóladilar.
Ustiga-ustak ommaviylik unsuri muayyan bir xatti-haraktlar uchun shaxsiy javobgarlik hisini ё’qotib yuboradi, harakatga “omma”, “xalq” harakati tusini beradi.
Ózining shak-shubhasiz haqligiga, haqiqatni faqat ózi bilishiga ishonch hisi sóngi choralarga – zóravonlik harakatlariga moyilligi bilan ajralib turadigan diniy ekstremizmning paydo bólishiga zamin yaratadi.
Adolat yuzasidan shuni e’tirof etish kerakki, diniy fanatizmning “otilib chiqishga” sof diniy ziddiyatlardan kóra kóproq ijtimoiy, siёsiy va iqtisodiy muammlrning hal qilinmagaligi sabab bóladi.
Diniy fanatizmni alanga oldirish orqali hokimiyatga intilish, aldangan ávomning kór-kórona ǵazabidan ózining qora niyatlari ё’lida foydalanish siёsiy ёki shaxsiy manfaatlarga erishishni din bilan niqoblash hudojóylikni ashaddiy haqorat qilishdir. Islom ekstremizmi bugungi kunda yagona mafkuraga ega bólgan turli tuman ё’nalishdagi oqimlarning mushtarakligini ózida namoёn etadi. Bu borada misollar kóp: Misrdagi “Al-Jamoa”, “Musulmon birodarlar”, yaqin sharqda “Hámas”, “Xizbi Alloh”, “Al-Jihod” va faol harakat qilaёtgan qator boshqa tashkilotlar Filippindagi(Mindanao oroli) “Abu Sayёr” guruhi va nihoyat Afǵonistondagi “Tolibon” harakati va u yerda panoh topgan “Ózbekiston Islom Harakati” jangarilari va hokazolar.
Hozirgi vaqtda diniy ekstremizmni keng ёyilishiga ёshlarimizning ongini zaharlab ularga turli xildagi kitoblar, varaqalar tarqatib terrorizmning yanda avj olishiga olib kelmoqda. Ulrning tásiriga tushib qolgan ёshlarimiz bu balodan qutula olmay, natijada óz yurtlariga xiёnat qilib, ularga qóshilib vatanlarini yakson qilish uchun harakat qilmoqdalar”.

Terrorizmnin mamleket ham puqaralarga ta`siri.

Terrorizmning daxshatli tásirlarini kóplep misallarda kórishimiz mumkin. Xususan 2001-yilning 11-sentabrida AQSHdagi Butunjahon Savdo Markazining portlashi sodir etilgan terroristik harakatlar ichida eng kattasi bóldi. Minglab odmlar qurbon bóldi, Amerika hukumati 1 trillion 380 mlrd dollar miqdorida zrar kórdi. Bunday xatti-harakatlar bizning Respublikamizda ham ё’q emas, masalan “Ózbekiston Islom Harakati” rahnamolari 1999-yil 16-fevralda sodir etgan terroristik harakatlari natijasida qancha begunoh odamlar jabr kórdi. Bundan tashqari 2000-yilda Bóstonlıq, Surxondarё viloyatining Sariosiё va Uzun tumanlariga suqulib kirmoqchi bólgan ekstremistlarning harakatlari bunga yaqqol misoldir.
Terrorchilik harakatining quloch ёygan joyi, bu Afǵoniston Respublikasidir. Prezidentimiz Islom Karimovning “Mingyillik sammiti” deb nom olgan anjumanda sózlagan nutqida “20 yildan ortiq vaqt mobaynida urush davom etib kelaёtgan Afǵoniston hozirgi paytda xalqaro terrorchilik va ekstremizmning polegoni hamda tayanch bazasiga milliardlab daromad keltiraёtgan dunё narkotik ishlab chiqarishining asosiy manbayi – fbrikasiga aylanganligini tákidlagan edi”.
2004-yil 29-30-mart kunlari Toshkentda sodir etilgan qóporuvchiik harakatlari ham achinarli tus olgan edi.
Yurtimizda 2005 yil 12-13-may kunlari Andijon viloyatida sodir etilgan terroristic harakatlarning eng yirigi bóldi desak xato bólmaydi, chunki ular qamoqdagi maxbuslarni ozod qilib viloyatning harbiy organlari va davlat hukumati binolarini vayron qildilar, kóplab odamlarni asir olib ularga jismoniy va moddiy zarar yetkazdilar. Bu holat sodir bólaёtgan mahalda Prezidentimiz İslom Karimov ular bilan jonli muloqotga kirishdilar. Mana shunday ayanchli isbotlardan kórinib turibdiki terrorizm davlatning suverentetiga, mustqilligiga, aholining tinchligiga raxna soluvchi bir illat ekanligini kórishimiz mumkin.
Milliy etnik talqindagi terrorchilik tashkilotlari tizimini taxlil qilishga ótishdan avval, jamiyatdagi barqarorlikni saqlash, raxna soluvchi omilga aylanib boraёtgan millatlararo ziddiyatlar masalasiga murojaat etishimiz lozim. Ushbu turdagi ziddiyatlar deyarli hamma qit’alarning kópchilik mamlakatlarini qamrab olmoqda. BMT bosh kotibi Kofe Ananning tákidlashicha, xalqaro hamjamiyat hanuzgacha 2 qutbli tizim yemirilishining salbiy asoratlarini yenga olgani ё’q.
Kóp millatli mamlakatlarda xox u Markaziy Osiёda, xox sobiq Yugoslaviyada bólsin alanga olgan etnik ziddiyatlar buning fojiyali dalili bóla oladi. Prezidentimiz İslom Karimov kóp millatli davlatda etnik guruhlar órtasidagi va millatlar órtasidagi munosabatlar milliy xavfsizlik tushunchasini shakllantiruvchi tásirchan omillardan biri ekanligi aniq bóla boshladi. Ózlarining siёsiy va boshqa maqsadlari ёlida milliy masalani dastak qilib olishga intiladigan kuchlar, eng avvalo odamlarni yuksak darjada safarbar etadigan hissiёtlarga umid boǵlaydilar. Keyinchalik ularni har qanday siёsiy donishmandlik va soǵlom fikrni inkor etadigan jangari tajovvuskorlik ё’liga burub yuborish mumkin deb óylaydilar. Terrorchilarning bunday xatti-harakatlar qilishlarida ularga kim ёrdam berdi buning uchun ular mablaǵni qayerdan oldilar degan savol tuǵiladi. “Toliblar”, “Birlashgan tojik muholifati”, hamda “Ózbekiston İslom Harakati” uchun asosiy moddiy manbalardan biri narkotiklar savdosi edi. Bundan tashqari, ekstremistik islomiy tashkilotlarni moliyaviy táminlovchi boshqa manbalar ham mavjud. Bázi bir nufuzli moliyaviy tuzulmalar, xilma-xil hukumat jamǵarmlari hamda xayriya tashkilotlari ularga muntazam ravishda ёrdam berib turganlar. Hozirgi zamon terrorizmi táminoti tóǵrisida gapirilganda yana bir omilni esdan chiqarmaslik lozimdir. Gap shundaki Yevropa davlatlari va AQSHda sharq va janub mamlakatlaridan kirib kelganlar ham yildan yilga kópayib bormoqda ular aksariyati mahalliy aholiga qóshilmay ózlarining milliy, diniy urf-odat va ańanalariga amal qilib yashamoqdalar. Kelgindilar orasida ishsizlar, giёhvandlar, haёtda óz órnini topa olmaganlar ham oz emas. Bu esa ekstremistik tashkilotlar uchun óz saflariga yangi jalb etish, jangarilarni tayёrlab, shu davlatlar hududida ёhud boshqa mamlakatlarda terrorchilik faoliyatini olib borishga imkon bermoqda.
“Ózbekiston İslom Harakati” rahbarlari kadrlar tayёrlashda xorijiy, masalan, yaqin va órta sharqlik nufuzli homiylarga tayanadilar va Usama bin Ladenning “Tolibon” nazoratidagi tuzilgan óquv lagerlari va bazalaridan keng foydalanadilar. Uning emmissarlarga Markaziy Osiё mamlakatlaridagi ishsizlar, vahobiylik ǵoyalari tásiriga tushgan ёshlar orasidan maxfiy ravishda tarafdorlarni ёllab, ularni pinhoniy ё’llar orqali Tojikiston, Checheniston, ёki Afǵonistondagi tayёrlov lagerlariga yuborib turdilar. Óqish jaraёnining birinchi bosqichida jangarilarga islomning asosiy qoidalari va jihod tóǵrisida saboq berdilar, keyingi bosqichlarda ularga zamonaviy óq otar qurollarni órgatish bóyicha maxsus jangovar tayёrgarlik ótkazilar edi. Kurslarda mina qóyish, uni portlatish sirlari, harbiy topografiya, toǵli joylarda jangovor harakatlar olib boorish taktikasi, shahar va aholi yashash joylarida qóporuvchilik-terrorchilik harakatlarini olib borishga órgatiladi, shuningdek ёllanganlarga yashirinish, qóporuvchilik tarǵibotini olib borish usullari muntazam ravishda muqaddas jasoratlarga – diniy “jixod” ё’lida óz jonidan ham kechishga tayёr bólish ruhida tarbiyalash bilan qóshib olib boriladi.
Ózbekistan hám sirt el mamleketler nizaminda terrorizmge qarsi gures maselesinińhuquqiy tartibga solinishi.
Ózbekiston Respublikasi Prezidenti İslom Abduǵaniyevich Karimov II chaqiriq Oliy Majlisning uchinchi sessiyasida sózlagan nutqida “Bizning yurtimiz bugungi kunda ёn atrofimizda vujudga kelgan vaziyatdan foydalanib ózining uzoqqa móljallangan ёvuz maqsadlarini amalga oshirishga urinaёtgan turli ekstremistik aqidaparastlik markazlarining ǵarazli intilishlari qaratilgan hududga aylanib qolmoqda” tákidlagan edi. Bu “Terrorizmga qarshi kurash tóǵrisidagi” qonun loyihasini ishlab chiqishga asosiy turtki bólgan edi. Qonun loyihasida terrorizmga qarshi kurashning tamoyillarini belgilashda “BMT VIII kongresining jinoyatchilikni ogohlantirish va huquqbuzarlar bilan munosabatda bólish bóyicha materiallardagi” davlatlarning jinoyat qonunchiligia tegishli qonunlarning óxshashligini támilashga kómaklashish, garchi shu bilan birga davlatlar órtasida nizolar kelib chiqishi mumkinligini ogohlantirishi uchun milliy qonunchilikning
haddan ortiq kengayib ketishini oldini olishga amal qilish mazmunidagi tavsiyalari inobatga olindi. Qonunning maqsadi terrorizmga qarshi kurash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat bólib asosiy vazifalari etib shaxs, jamiyat va davlatning terrorizmdan xavfsizligini táminlash, davlat suverenteti va hududiy yaxlitligini himoya qilish, fuqarolar tinchligi va milliy totuvlikni saqlashdan iborat.
Qonun “Umumiy qoidalar”, “Davlat organlarining terrorizmga qarshi kurash sohasidagi vakolatlari”, “Terrorchikka qarshi operatsiyaning ótkazilishi”, “Terrorchilik oqibatida yetkazilgan zararni qoplash” va “Jabrlangan shaxslarning Ijtimoiy reabilitatsiyasi” hamda “Terrorizmga qarshi kurashda ishtirok etaёtgan shaxslarning huquqiy va ijtimoiy hioyasi” deb nomlanuvchi 5 bólim va 31 moddadan iborat.
Terrorizmga qarshi kurashni amalga oshirishda davlat boshqaruv organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning ózini-ózi boshqarish organlari, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar, fuqarolar kómaklashishlari zarurligi 6-moddada belgilab qóyilgan.
Terrorizmga qarshi kurashish, Ózbekiston Resbublikasi Milliy Xavfsizlik Xizmati, İchki İshlar Vazirligi, Davlat chegaralarini himoya qilish qómitasi, Davlat bojxona qómitasi, Mudofaa hamda Favqulotda Vaziyatar Vazirligi amalga oshiradi (8-modda). Jumladan Favqulotda Vaziyatlar Vazirligi favqulotda vaziyatlardan aholini muhofaza qilish, terrorchilar harakat qilaёtgan zonada joylashgan alohida, muhim, toifalangan va boshqa obyektlar barqaror ishlashini, shuningdek terrorchilik oqibatlarini tugatish yuzasidan vazirliklar davlat qómitalari, idoralar va mahalliy davlat hokimiyati organlarining faoliyatini muvofiqlashtiradi, hamda qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
Terrorizm bilan kurashish sohasidagi hozirgi bosqichdagi hamkorlik bir necha ё’nalishlarda amalga oshirilmoqda alohida qayd etish kerakki Ózbekiston Respublikasi dunёning kóplab davlatlari bilan terrorizm, ekstremizm va uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashish tóǵrisidagi shrtnomalarni imzolagan.
2000-yil aprel oyida Ózbekiston, Qozoǵiston, Qirǵiziston va Tojikiston Prezidentlari uchrashuvida “Terrorizm, siёsiy, diniy ekstremizm, milatlararo jinoyatchilik va tomonlar xavfsizligi, hamda barqarorligiga tahdid soluvchi xavflar bilan kurashishda hamkorlikdagi harakatlar tóǵrisidagi” shartnomani imzoladilar.
2001-yil iyun oyidagi Shanxay hamkorlik tshkiloti davlat rahbarlari sammitida (bu uchrashuvda Ózbekiston, Rossiya, Xitoy, Qozoǵiston va Tojikiston bilan birgalikda mazkur obróli tashkilotning tasischisi bólib qoldi) Shanxay hamkorlik tashkilotining tuzish haqidagi Dekloratsiya, shuningdek Terrorizm, ayirmaachilik va ekstremizm bilan kurashish tóǵrisidagi konvensiya qabul qilindi.
Terrorizm bilan kurashish sohasidagi xalqaro hamkorlik tóǵrisida gap borganda Ózbekiston tashabbusi bilan tuzilgan “6+2guruhi” deb nomlangan guruhni ham eslash kerak. Shu órinda Preziddentimiz İslom Karimovning 2001-yil 11-sentabridagi voqealardan sóng baёnotidagi ayrim fikrlarni keltiramiz “Bugun biz butun insoniyatga tahdid solib turgan bu illatga barham berish borasidagi kurashdan hech qanday davlat chetda qolmasligi tabiiy. Jahondagi yuzdan ortiq davlatning mazkur masla bóyicha óz fikri qat’iy pozitsiyasini baёn qilgani ham haqiqatni tasdiqlaydi. Bugun terrorizmga qarshi tashkil qilinaёtgan koalitsiyasi safiga ózining siёsiy tuzumi va qarashlaridan qat’iy nazar turli davlatlar, shu jumladan barcha yetakchi arab va musulmon jamoatlari qóshilaёtgani e’tiborga sazovordir. Bunday kuchlar va davlatlarni birlashtiraёtgan xalqaro hamjamiyatning qatiyatligi tobora mustahkamlanib bu kurash xalqaro tus olib borishiga hech qanday shubha qolmayapti. Gap shundaki terrorizm tahdid mavhum tushuncha emas, balki xalqaro terrorizmning óz oldiga qóygan siёsiy maqsadlariga erishish uchun jahondagi mavjud tartibni beqarorlashtirish, xalqaro, mintaqaviy va milliy xavfsizlikka tajovvuz qilish orqali reja va niyatlarini amalga oshirish ё’lidagi harakatlardir.
Bu narsa milliy huquq va xalqaro meёrlarning buzilishiga tinchlik va insoniyat xavfsizligiga qarshi jinoyatlar deb tavsiflanishi kerakligini bildiradi. Mana nima uchun xalqaro terrorizm va uning tahdidiga qarshi harakat faqat harbiy, siёsiy va maxsus xususiyatli choralar bilangina emas, balki terrorizm bilan kurashishda huquq doirasida, amaldagi milliy qonunchilik, xalqaro huquq me’ёrlari asosida olib borish kerakligini talab qiladi. Shuning uchun ham surishtiruv va tergov idoralarining zimmmasiga bu turdagi oqim partiyalarning Óbekiston Respublikasida faoliyat kórsatishiga ё’l qóymaslik chorasini kórish, bu borada tezkor-tergov tadbirlarini ótkazish, málumotlarini tahlil qilib, ularni keltirib chiqaruvchi sabablar va shart sharoitlarni sinchikovlik bilan tóla, har tomonlama órganish, bartaraf etish, jinoiy uyushma ázolaridan jinoyatlarni sodir etishdagi ishtirokini aniqlash masuliyatini yuklaydi.
Buning uchun esa “Hizbchilar” va ularga óxshash diniy ekstremistik oqimlar domiga tushib qolganlarga qarshi jamoatchilik fikrini shkllantirish ayniqsa mahallalar, fuqarolarning ózini-ózi boshqarish organlari bilan hamkorlikda ishlashni kuchaytirish kerak.
Prezidentimiz İslom Karimov bu oqimning barqarorlikka tahdid solaёtgani tóǵrisida gapirib, xalqimizning tabiatiga mutlaqo ёt bólgan siёsiy, diniy ekstremizm, aqidaparastlik va boshqa ёvuz oqimlarning mintaqamizga kirib kelishi, tarqalishi, tinchlik va osoyishtalikka xavf tuǵdirishini odamlar ongiga chuqur singdirib tákidlagani bejiz emas.
Tergov idoralari tomonidan aniqlanishicha mustaqillik yillarida Ózbekistondan 10dan ortiq siёsiy-diniy ekstremistik oqimlar va harakatlar noqonuniy ravishda faoliyat kórsatgan. Jumladan: “Hizb ut-tahrir”, “Akromiylar”, “Tablih”, “Uzun soqol”, “Vahhobiylar”, “Adolat” uyushmasi, “İslom lashkarlari”, “Tavba”, “Nur”. Ularning bázilari tóǵrisida tergov idoralarid mavjud bólgan málumotlrga suyanib qisqacha tóxtalib ótamiz. “Akromiylar” guruhi 50-yillarda Farǵona vodiysida vujudga kelgan. Oqim tashkilotchisining nomi “Mulla Akrom” nomi bilan boǵlıq, ularning ǵoyasi Allohni tan olish, Payǵambarni, ota-onani, har qanday davlat boshqaruvini rad etib faqat oqim sardoriga itoat qilish. “Adolat” uyushmasi 1991-yilning boshida Namangan viloyatida faoliyat kórsatgan, ular viloyatdagi dinga e’tiqod qiluvchi qishloq aholisini óziga jalb qilib ularni huquqni muhofaza qiluvchi idora hodimlariga qarshi qilib qóygan. Dunёdagi eng xavfli terrorchi ekstremistik guruhlar róyxatida rasman AQSH davlat departamenti tomonidan kiritilgan “Ózbekiston İslom harakati” vatangadolar jinoiy uyshmasi ham bor. Bu jinoiy uyushma tashkilotlari J.Hojiyev, T.Ёldoshevlar hisoblanadi. Uning tarkibida minglab jangarilar, ёllangan ajnabiy jinoyatchlar mavjud.
“Hizb ut-tahrir” boshqa norasmiy diniy tashkilotlardan farqi shuki u hujumni avvalo fikrga qaratadi, yani fikriy kurash olib borib ǵoyaviy inqilobga erishadi. Mafkuraviy tásirni kuchaytirish uchun ózlarining nomaqbul kurash ёllarini 3 bosqichdan iborat deb hisoblaydilar. Birinchisi, tushuntirish ishlarini olib borish orqali ongi tólıq shakllanmagan ёshlarni tuzoqqa ilintirish, huquq tartibot idoralari, hokimliklardagi tashqi tásirga beriluvhi hodimlar bilan aloqani mustaxkamlash, yani ularni óz domiga tortish. İkkinchisi, fikriy kurash orqali ommani oёqqa turǵazish, yani odamlar ongiga salbiy ǵoyalarni zóraki singdirish. Uchinchisi, manqurdga aylangan ekstremistik kuchlarni hukumatga qarshi qóyish, begunoh kishilarni qonini tókish. Din niqobi ostida terrorchilik ёli bilan hokimiyatni egallash. Shaxslarga diniy mafkura, ǵoya qarashlar asta sekinlik bilan, uni órtacha 3 oydn 1,5 yilgacha bólgan vaqt mobaynida singdirish, ularni barqarorligini,3 oydn 1,5 yilgacha bólgan vaqt mobaynida singdirish, ularni barqarorligini, uushqoqligini táminlashdan iborat.
Hozirgi vaqtda diniy ekstremizmni keng ёyilishiga ёshlarimizning ongini zaharlab ularga turli xildagi kitoblar, varaqalar tarqatib terrorizmning yanada avj olishiga olib kelmoqda. Ulrning tásiriga tushib qolgan ёshlarimiz bu balodan qutula olmay, natijada óz yurtlariga xiёnat qilib, ularga qóshilib vatanlarini yakson qilish uchun harakat qilmoqdalar.
Referatda terrorizm va diny ekstremizmning tarixidan avj olib kelaёtgan davrigacha batafsil ёritilgan. Bu bilimlardan habardor bólgan har qanday inson ongida terrorizmga qarshi immunitet hosil bólishi tabiiy hol.
Dinni niqob qilib olib Ózbekiston nomini bulǵashga harakat qilaёtgan, ёshlar ongini zaharlashga urinaёtgan 10ga yaqin diniy ekstremistik guruhlar haqida yetarlicha málumotlar berilgan.
Ёshlarni ogohlikka chorlash uchun yaqin ótmishda bólib ótgan terroristik harakatlar ham bejiz eslab ótilmagan.
Millatchilik, ayirmachilik kabi etik ziddiyatlar ham bu ǵarazli niyatli kimsalar uchun ayni muddao, urush olovini ёqish uchun bir chóǵ bólib xizmat qilishi mumkin, shuning uchun bu muammolar ham chetlab ótilmaganligi ayni muddao.
Bu harakatlarga qarshi kurash choralari, va amalgam oshirilaёtgan ishlar ham aniq ravshan ёritilgan.