Siyosatshunoslik

1 «Диний экстремизм ва фундаментализм: тарихи, мо^ияти ва бугунги хав-
фи» курсини урганиш буйича методик тавсиялар / Тузувчилар: F. Хота-
мов, М. Лафасов, А.Умаров. — Т., 1999. — В. 37.
2 O'sha manba. — В. 51.
308

---

keskin choralarga tarafdorlik m a’nolarida qoMlaniladi. Bunday 
keskin fikrlar sog‘lom yoki nosog'lom bo‘lishi mumkin. Shu 
sababli jam iyat uchun nosog‘lom m a’nodagi keskin chora va 
fikrlarni yoqlovchilarni ekstremistlar yoki b a ’zi m a’nolarda ja- 
holatparastlar ham deb atashadi.
0 ‘zbekistondagi ijtimoiy-siyosiy barqarorlikka, mamlakat- 
ning dem okratik taraqqiyotiga xavf-xatar tug‘dirayotgan, islom 
dinining m uqaddas qadriyatlari niqobi ostida harakat qilayot- 
gan diniy-terroristik oqimlar, guruh va tashkilotlar to ‘g‘risida 
quyida qisqacha to ‘xtalib o ‘tamiz. Chunki, 0 ‘zbekistonga diniy 
ekstremizm va terrorizm ning suqilib kirishi, aholining g‘oyaviy 
jihatdan b o ‘sh yoki ijtimoiy tang tabaqalaridan foydalanishga 
urinishi, m am lakatni dunyoviy taraqqiyot yo‘lidan ozdirib, di­
niy davlatchilik (teokratiya) o‘zaniga olib kirishga harakat qilish 
kabi hodisalar o ‘zining siyosiy tahlilini talab qiladi.
Islom qadriyatlarini himoya qilish va qayta tiklash niqobi 
ostida diniy terroristik aktlar sodir etgan va ham on dunyoning 
k o ‘pgina nuqtalarida yashirin faoliyat yuritayotgan jinoiy gu- 
ruhlardan biri 
vahhobiylik 
harakatidir. Bu harakat va ta ’limot 
XIV asrda yashagan Ibn Taymiya (1263—1328)ning o ‘tmishdagi 
xalifalik davlatini ideallashtiruvchi, qurolli jihodni maqsadga 
erishishning asosiy vositasi deb biluvchi g‘oyalaridan oziqlan- 
gan edi.
Vahhobiylar islomni M uham m ad (s.a.v.) davridagi asl holiga 
keltirishga, arablarni chinakam islom bayrog‘i ostida birlashti- 
rishga harakat qilganlar. Harakatning asoschisi M uham m ad ibn 
Abdul Vahhob ibn Sulaymon b o ‘lib, 1703-yilda Arabistondagi 
N adj viloyatining Ayyana shahrida tug‘ilgan. Vahhobiylik m u­
qaddas joylam i ziyorat qilishni, avliyo va mozorlarga sig‘inishni, 
zohidlikni qoralaydi.
XVIII asrning o ‘rtalarida M arkaziy Arabistonda yuzaga kel- 
gan vahhobiylik oqimi islom dinini «asl holatiga qaytarish» da’vati 
ostida bosqinchilik, talonchilik va begunoh insonlarning qonini 
to ‘kish kabi terrorchilik ishlari tufayli tarixning qora sahifalaridan 
o ‘rin oldi. Jum ladan, bu oqim vakillari m arhum larni xotirlash, 
ularning ruhiga Q ur’on tilovatini qilib, qabrlarini ziyorat etish- 
ni kechirilmas gunoh hisoblaydilar. U lar h ar qanday yangilikni
309

---

islomga zid deb bilib, zam onaviy fan-texnika yutuqlaridan 
foydalanishni qat’iy qoralab, musiqa, teatr va tasviriy san’at 
bilan shug‘ullanishni rad etadilar. Bir so‘z bilan aytganda, o ‘zlari 
yashab turgan jamiyatni M uham m ad (s.a.v.) davrlaridagi sodda 
hayot tarziga qaytarishga intiladilar. Bunga qarshi chiqqanlarni 
esa islom dushmanlari deb atab, ularga nisbatan siyosiy va qurolli 
kurash olib boradilar.
Diniy terroristik tashkilotiardan yana biri