“Siyosatnoma” Essay

Hikoyatda yana shunday deyiladiki, Bahrom Go’rning bir vaziri bo’lib, unig ismi Rosravshan edi. Shoh barcha ishlarini uning zimmasiga tashlab qo’ygan edi. O’zi esa kecha-yu kunduz sayr-u tomoshalar bilan mashg’ul edi. Rostravshan esa bunday ishonchdan botirlanib, amalini suistemol qildi. Bahrom Go’rning o’zi vazirining qing’ir ishlariga befarqligi bilan yo’l ochib berib, uning xalqni talab zulm qilishiga erkinlik yaratib bergan edi. Vaziri azam mamlakatdagi bor boy odamlarni qing’ir, yo’lgon, aldov yo’llar bilan zindonga tashlab, ularni mulklarini o’z foydasiga musodara qilar edi. Bu ishlarni podshoh bilmas edi. Oradan vaqtlar o’tgandan keyin, shohga qo’shin kerak bo’lib xazinasiga qarasa bo’m-bo’sh emish. Vazirdan so’rasa bilmas emish. Shoh esa bunga yana bir qancha muammolar sabab, o’z vaziridan shubhalana bo’shlabdi. Kunlardan bir kun saroy tashqarisiga chiqadi-da, notanish odam bo’lib, bir cho’ponnikiga kiradi. Uning eshigi oldida bir it bo’ynidan osiliq turar edi. Cho’pon esa uning tarixini aytib beradi: -“Men bu itni yoshligida boqib olganman, o’zim katta qildim va qo’y podamga qo’riqchi qilib qo’ydim. Bu jonivorning sadoqati tufayli barcha qo’ylarimning sog’ligidan havotirlanmas edim. Lekin, oxirgi payt, negadur menga qo’ylarni soni ozayib borayotgandek tuyula boshladi va men bu rost ekan. Men itimni kuzatishga tushdim. Bir butani orqasiga o’tib qarab tursam, u urg’ochi bo’ri bilan topishib olibdi. Bo’ri hohlagan payt kelib, qo’ylarimni bo’g’izlab ketaverdi, it esa unga jimgina qarab turar edi. Bularning hammasi itning xiyonatidan ekan. Men itni tutib olib, qilgan xiyonati uchun uni osib qo’ydim”. Bahrom Go’r esa hayratga tushadi va o’zi ham shunday tadbir tuzadiki, toki undan nimaiki yashirin bo’lsa barchasini bilay deydi. U qamoqda o’tirgan barcha maxbuzlarni chaqirtirib nega qamalganini shaxsan surishtiradi. Ulardan vaziri haqida chiqayotgan hiyoyalarni eshitib, Rostravshan to’g’risidagi shubhalariga o’rin qolmaydi. Shom paytidagi majlisda vazirini xibsga oldirtiradi-da uyini tintuv qildiradi. U yerda Bahromga qasdi bor bir dushmanining iltifotga to’la maktubini topishadi. Shundan so’ng Bahrom vazirini saroy ostonosining peshtoqiga ostirib qo’yadi. Eng qizig’I shuki, o’sha vazir naqt o’ttiz yil osiliq turadi. Sababi, bu boshqalarga ham o’rnak bo’lsin deydi.