Siyob abu ali ibn sino nomidagi jamoat salomatligi texnikumi

Siydik yo’lining tuzilishi.
Siydik yo'li buyrak joimdan boslilamb, qoiimiing orqa clevoii buylab pastga tusliadi va siydik pufagiga tutasliadi Siydik yo'limiig uzimligi katta odamda 30 sm bo'lib. tilling devori uch qavatdan: icliki - sliilliq qavat. o'rta -muskul qavat va tasliqi - seroz qavatdan iborat. Buyrakda filtrlaiiib hosil bo'lgan siydik. siydik yo'li orqali siydik piifagiga iizlnksiz quyilib turadi.
Siydik pufagining tuzilishi
Siydik pufagi qorinning pastki qismida chanoq sohasida joylashgan bo’lib, uning hajmi katta odamda 500-700 ml bo’ladi. Siydik pufaginiig dеvori uch qavatdan: ichki - shilliq, o’rta - muskul, tashqi - sеroz qavatdan iborat. Uning tub qismida uchta tеshikcha bo’lib, ularning ikkitasi o’ng va chap buyraklardan siydik yo’llarining quyilish joyi, bittasi siydik kanalining chiqish joyi. Siydik pufagi to’lgandan so’ng, uning dеvori taranglashib, sеzuvchi rеtsеptorlarni qo’zg’atadi. Hosil bo’lgan impuls oldin orqa miyaga, undan bosh miya yarim sharlariga boradi va odamda siydik chiqarish rеflеksi yuzaga kеladi. Harakatlantiruvchi nеrvlarining qo’zg’alishi orqali siydik pufagi dеvorining silliq muskullariga qisqarib, unda to’plangan siydik siydik chiqarish kanali orqali tashqariga chiqariladi.


MAVZU: SIYDIK YO’LI VA QOVUQNING TUZILISHI
JOYLASHUVI VAZIFASI.
Siydik yo'li uzunligi 30 sm bo'lib, siydikni buyrak jomidan qovuqqa o'tkazadi. Bu nayni qorin parda faqat old tomondan qoplaydi. Siydik yo'li joylashishiga ko'ra ikki (qorin va chanoq) qismdan iborat. Siydik yo'li boshlan-ish qismida, chanoqqa o'tish chegarasida va qovga kirish old-ida birmuncha torayadi. Siydik yo'lining qovuq devori ichidagi qismiga yashiringan qismi deyiladi.
Siydik yo'lining qorin qismi orqa tomondan bel mus-kullariga tegib tursa, old tomonidan erkaklarda urug'don arteriya va venasi bilan, ayollarda esa tuxumdon arteriya va venasi bilan kesishib joylashgan. O'ng siydik yo'li qorin bo'shlig'ida pastki kovak venasi, ko'richak va ko'tariluvchi chambar ichaklar bilan yondoshib joylashgan. Chap siydik yo'li aorta va pastga yo'naluvchi chambar ichakka tegib tura-di. Siydik yo'li chanoq bo'shlig'ining boshlanishida uning devori bo'ylab yo'naladi, so'ngra devordan uzoqashib,erkaklarda urug’ yo'li bilan kesishadi va qovuqqa boradi. Ayollarda bachadon, qin yaqinida bachadon arteriyasi bilan kesishib o'tib, qovuq devoriga kiradi.
Siydik yo'lining devori qo'shuvchi to'qimadan tuzilgan tashqi qavat, uning ostida joylashgan muskul qavati va ichki -shilliq qavatidan tuzilgan. Shilliq qavatida shilliq ishlovchi bezlar bo'ladi
Fiziologiyasi. Buyrakdan ajralgan siydik buyrakning kichik va katta kosachalari orqali buyrak jomiga, undan esa siydik уэ'Мда o'tadi.Tomchilab tushgan siydik, siydik yo'lining tepadan pastga qarab bo'g'im- bo'g'im (peristaltik) qisqarishi natijasida qo-vuqqa tomon yo'naladi.
Patologiyasi. Turli jarohatlarda va yallig'lanishlarda (ko'proq sil kasalligida) siydik yo'li devorida distrofik o'zgarish kuza-tiladi. Keyinchalik bu joyda atrofiya rivojlanib nekrozga uchray-di, oxiri nekroz bo'lgan joyda chandiq nvojlanadi.Chandiq siydik yo'lini siqib, siydik oqishini qiyinlashtiradi. Oqibatda gidronefrit paydo bo'ladi Siydik yo'lida ko'pincha papilloma va turli formadagi havfli o'smalar kuzatiladi. Papilloma epiteliy to'qimadan so'rg'ichsimon o'simtalar shaklida paydo bo'lib, keyinchalik rakka aylanadi. O'simtalar limfa yo'llari orqali o'pkaga, jigar va suyaklarga metastaz beradi.Siydik yo'li rakida gematuriya og'riqsiz bo'lmaydi. Siydikda qon aralashmasi bo'lib, belda og'riq kuzatiladi.