Sirtqi bo’lim mustaqil ish mavzu: Markaziy bank, uning funktsiyalari

Svop operatsiyalari. Valyutaviy svop operatsiyalari va garov evaziga ssudalar berish bilan boglik valyuta operatsiyalari Germaniya Markaziy bankining valyuta siyosatida keng qo’llaniladi. Svop bu bank opeartsiyasi bo’lib, valyuta ma’lum muddatga naqd sotiladi (sotib olinadi) va bir vaqtning o’zida valyutaviy savdo bo’yicha qarshi bitim tuziladi. Masalan, Markaziy bank tijorat banklaridan svop bitimi bo’yicha chet el valyutasidan sotib oladigan bo’lsa, Markaziy bank ular ixtiyoriga pul mablag’larini ma’lum davrga berib qo’yadi, va aksincha. Markaziy bankning valyuta siyosatining muxim jixatlaridan bir shundaki, u orqali kredit instrumentlarining likvidliligiga ta’sir ko’rsatish mumkin. Ularning likvidliligiga ta’sir ko’rsatishining muxim usullaridan biri garov evaziga ssudalar berish bilan bog’liq valyuta operatsiyalarini amalga oshirishdir. Ushbu operatsiyani amalga oshirish uchun tijorat banklariga Markaziy bankning chet el valyutasidagi aktivlaridan vaqtinchalik foydalaonish xuquqi beriladi: Aktivlarning o’zi esa Markaziy bankning mulki bo’lib qolaveradi va shu sababi unga foiz xisoblab borilaveradi. Jaxon amaliyotida odatda, Markaziy bankning valyuta operatsiyalarining asosiy kismi svop operatsiyalariga tugr keladi.
Devalvatsiya. Devalvatsiya (lotincha so’z bo’lib, qadri tushish degan ma’noni anglatadi) milliy valyutaning chet el valyutasi va boshqa xalqaro to’lov vositalariga nisbatan qadrining tushishini anglatadi. Oldingi mavzularimizda ta’kidlaganimizdek devalvatsiyaning kelib chiqishiga sabab bo’lib inflyatsiyaning kuchayishi va mamlakat to’lov balansining salbiy qoldiqga ega bo’lishi xisoblanadi. Devalvatsiya siyosatini mamlakat to’lov balansida axvol yomonlashganda va import oqimi kuchayganda amalda qo’llash iqtisodga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Revalvatsiya. Revalvatsiya (lotincha suzdan olingan bo’lib, qadri oshishi degan ma’noni anglatadi) milliy valyutaning chet el valyutasiga nisbatan qadrining oshishidir. Revalvatsiya sotib olish qobiliyati kuchli bo’lgan valyutalar buyicha, masalan, Germaniya, Shveytsariya,Yaponiya kabi mamlakatlarda qo’llaniladi. Bu mamlakatlar uzoq davr davomida aktiv to’lov balansiga ega bo’lib kelgan.
Bu mamlakatlarning eksport qudrati yuqori bo’lishi, inflyatsiya darajasining pastligi xam revalvatsiya o’tkazishga asos xisoblanadi. Revalvatsiya devalvatsiyaga nisbatan jaxon amaliyotida kamroq ko’llaniladi. Revalvatsiyaning salbiy tomonlari xam mavjud.
Revalvatsiya mamlakatning eksport potentsialini kamaytirishi mumkin. Bunga sabab revalvatsiyadan keyin mamlakat tovarlarining jaxon savdo bozorida chet el valyutasidagi narxining oshishidir. Bu esa mamlakat to’lov balansiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Revalvatsiya yana ishsizlik muommasini keltirib chikarishi mumkin. Revalvatsiyada chet el valyutasida kredit olgan qarz oluvchilar yutadi. Shu bilan birgalikda importerlar olib kelgan tovarlari uchun arzonroq chet el valyutasini olish imkoniyati tug’iladi va import uchun qulay muxit yuzaga keladi.