Sinf, maktab sharoitidan chiqib ketishni talab qiladi

II.2.Ekskursiya uyushtirish
Hamma narsa tayyor bo‘lgandan keyin, tanlangan yo‘nalish bo‘yicha, rejalashtirilgan joylarga sayohat

boshlanadi. Bunda o‘quvchilar texnika xavfsizlik qoidalari bilan tanishtirilishi va yuz berishi mumkin

bo‘lgan baxtsiz hodisalarning oldini olish choralari ko‘rib qo‘yilishi kerak.

Ekskursiya paytida o‘qituvchilar ikkita bo‘lgani maqsadga muvofiq. Ulardan birinchisi oldinda yurib, o‘quvchilarga joylardagi ob’ektlar haqida ma’lumotlar berib boradi. Ikkinchisi esa safning oxirida yurib, har bir o‘quvchini nazardan qochirmasligi lozim. Chunki, o‘quvchilar juda qiziquvchan bo‘ladi. O‘yin qilib yoki qiziquvchanlik qilib, elektr qurilmalarga tegishib ko‘rishi, bir-biri bilan hazillashib, itarib yuborishi mumkin. Yoki o‘qituvchilarning ko‘zini shamg‘alat qilib qochib qolishi mumkin. Shuni unutmaslik kerakki, ekskursiya vaqtida ro‘y beradigan barcha hodisalar uchun javobgardir.

Ekskursiyani yakunlash

O‘quvchilarning har bir guruhi o‘ziga topshirilgan vazifalar yuzasidan kerakli ma’lumotlarni aks ettirgan holatda hisobot beradilar. So‘ngra o‘qituvchi barcha guruh hisobotlarini tahlil qilgan holatda ekskursiyani yakunlaydi.

Ekskursiyadan olingan ma’lumotlar asosida ”Tabiat muzeyiga sayohat” nomli devoriy gazeta chiqaradilar. Devoriy gazeta 3 qismdan iborat bo‘lib, birinchi bo‘limda muzey tarixi, ikkinchi muzey bo‘limlarida tuplangan ekspanotlar, uchinchi bo‘limda muzey oldida turgan kelajakdagi vazifalar va o‘zlarining fikr mulohazalari o‘z ifodasini topadi.

Bunda asosiy xulosalar quyidagilar darsdan tashqari ishlar o‘quv-tarbiyaviy jarayonning uzviy davomi bo‘lib, ular o‘quvchilarning fan asoslarini puxta egallashlari, bilimlarini kengaytirish va mustahkamlash hamda amaliy ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishidir.

Darsdan tashqari ishlarning shakl va mazmunidan qat’iy nazar, ular eng avvalo darsning mantiqiy davomi tarzida uyushtirilishi va o‘tkazilishi lozim. Darsdan tashqari ishlarda mahalliy materiallardan foydalanish katta samara beradi va o`quvchilarning faolligini oshiradi.

Ma’lumki, bizning respublikamiz hududida aholining aksariyat qismi qishloq joylarda yashaydi. Ularni har doim ham turli ilmiy ishlab chiqarish institutlariga yoki turli muzeylarga ekskursiyaga olib borish mushkul. Chunki sayohat bir necha kunga cho‘zilishi tufayli, transport muammosi hamda turar joy masalalarini hal qilish lozim. Shu sababli qishloq joylarda, asosan, o‘zlari yashaydigan hududga yaqinroq bo‘lgan ishlab chiqarish korxonalariga yoki tabiat qo‘yniga ekskursiyaga olib chiqish maqsadga muvofiq. Qishloq bolalari o‘zi shundoq ham tabiat qo‘ynida katta bo‘ladiku, ularni tabiat qo‘yniga olib chiqishni nima keragi bor, degan savol tug‘ilishi tabiiy, albatta. Lekin bu muhim. Chunki ular tabiat qo‘ynida asosan mehnat qilishadi. Ishlash chog‘ida turli tabiat hodisalariga duch kelishadi. Ana shu hodisalar nima sababdan ro‘y berishini tushuntirib berish uchun ham tabiat qo‘yniga ekskursiyalar uyushtirish lozim. Shahar hududlarida yashovchilarni esa tabiat qo‘yniga olib kelish ancha mushkul. Yo‘l uzoqligi hamda yashash joyi muammosi bu yerda ham mavjud. Chunki ekskursiyalar bir necha kun davom etsagina biron natijaga erishish mumkin. Lekin o‘quvchilarning ota-onalari o‘z farzandlaridan xavotir olishlari mumkin. Ular o‘qituvchiga to‘liq ishonganlaridagina ekskursiyaga yuborishga rozi bo‘lishadi.