Sine ira et studio

H13 (3) – MARTIALIS I Epigrammen I > Ep. 3.38 (p.166, vv. 1 – 8); G. Voor een goed mens is het leven moeilijk in Rome (1)

1 Quae te causa trahit vel quae fiducia Romam^797, Sexte? Quid aut speras aut petis inde^798? Refer. ‘Causas’ inquis ‘agam Cicerone disertior^799 ipso atque erit in triplici par mihi nemo^800 foro^801.’ 5 Egit Atestinus causas et Civis^802 – utrumque noras – ; sed neutri^803 pensio tota fuit. ‘Si nihil hinc^804 veniet, pangentur carmina nobis^805: ^si^haec audieris, dices esse Maronis opus.’

Welke reden/motief of welke verwachting brengt je naar Rome, Sextus? Wat (of) hoop je of tracht je daarvandaan te bereiken? Antwoord. ‘Ik zal welsprekender dan Cicero zelf processen voeren,’ zeg je, ‘en er zal niemand gelijk aan mij zijn op de drie Fora.’ Atestinus en Civis voerden processen – elk van beiden kende je –; maar geen van beiden kon zijn hele huur betalen. ‘Als hieruit niets zal komen, zullen er door ons gedichten gemaakt worden: als je die zult hebben gehoord, zul je zeggen dat ze een werk van Maro zijn.’

H13 (3) – MARTIALIS I Epigrammen I > Ep. 3.38 (p.166, vv. 9 – 14); G. Voor een goed mens is het leven moeilijk in Rome (2)

Insanis:^806 omnes, gelidis quicumque lacernis^807 10 sunt ibi^808, Nasones Vergiliosque vides ^esse. ‘Atria magna colam.’^809 Vix tres aut quattuor ista res^810 aluit^811, pallet cetera^812 turba fame^813. ‘Quid faciam suade: nam certum est vivere Romae.’ Si bonus^814 es, casu vivere, Sexte, potes^815.

Je bent niet goed bij je hoofd: je ziet dat allen, wie ook maar daar zijn met/in hun koude capes, dichters als Ovidius en Vergilius zijn. ‘Ik zal grote ontvangstzalen bezoeken.’ Die actie heeft met moeite drie of vier (mensen) gevoed, de rest van de menigte is bleek door de honger. ‘Adviseer wat ik moet doen: want ik ben vastbesloten in Rome te leven.’ Als je fatsoenlijk bent, Sextus, kun je van het toeval/van dag tot dag leven.