Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

5.1 Standartlashtirish usullari

Standartlashtirishning keng tarqalgan usullari sifatida birxillashtirishni, agregatlashtirishni va turlashni olishimiz mumkin. Aynan shu usullar yordamida o‘zaro almashuvchanlikni ta’minlash mumkin. Endi shu usullarni birma-bir ko‘rib chiqaylik.

Standartlashtirish bo‘yicha faoliyat murakkab va ko‘p qirralidir. Yuqori sifatli standartlashtirishga erishish bir qator usullardan foydalanishga mo‘ljallangan.
Metod (usul) (grekchadan «methodos») – aniqlangan masalani hal etishda nazariy yoki amaliy tadqiqotlarni qabul qilish, qo‘llash, yo‘lidir. Metod – bu ko‘p marotabali takrorlanishlar uchun oldindan rejalashtirilgan va maqbul bo‘lgan murakab faoliyatni bajarish yo‘lidir.
Standartlashtirishda quyidagi kompleks metod (usul)lardan foydalaniladi:
- falsafiy;
- umum ilmiy;
- maxsus.
1. Falsafiy usullar
Bunga quyidagilar taalluqlidir:
- teng huquqlilik usuli – nazariy tadqiqotlarning ilmiy usuli bo‘lib, o‘zida ob’ekt to‘g‘risidagi abstrakdan, muayyan hamma tomonlama o‘rganishga harakat qilingan fikrlarni ifoda etadi;
- tarixiy usul – vaqt bo‘yicha o‘zgaruvish va rivojlanishga faoliyat sifatida imkon berishga mansub usul;
- mantiqiy usul – turli nazariyalar ma’lumotlaridan kelib chiqib ishonchli bilimni kafolatlovchi, mantiqiy aloqadorlikni va munosabatni aniqlaydi.
2. Umum ilmiy usullar.
Bu usullar ilmiy bilishning empirik va nazariy darajasida turli maqsadlarni amalga oshirish uchun foydalaniladi. Bularga quyidagilar mansubdir:
- empirik (kuzatuv, solishtirish, eksperiment, o‘lchash) usullar;
- nazariy (idellashtirish, shakllantirish, aksiomali usul, ekstrapolyatsiya (narsa va hodisaning bir qismini kuzatish asosida olingan xulosalarni uning boshqa qismiga yoyish yoki tatbiq etish);
- empirik-nazariy usullar (mavhumlashtirish, tahlil, sintez, induksiya, deduksiya, modellashtrish, tizimlashtirish, sinflashtirish).