Сифат менежменти маърузалар матни

Эркин савдо (фритредерлик) сиѐсати протекционизм 
сиѐсатининг акси бўлиб, ташқи савдони эркинлаштиришга қаратилган. 
Бу сиѐсат халқаро савдо ҳажмларини ўсишига олиб келувчи турли 
тариф ва квоталарни қисқартириш, миллий иқтисодиѐтнинг 
очиқлигини янада кучайтиришга хизмат қилади. 
Шу билан бирга миллий стандартлар ва сертификатлардаги 
фарқлар ҳамда айрим давлатлардаги маълум маҳсулотларга бўлган 
талаблардаги объектив фарқлар протекционист мақсадларда, яъни 
хорижий ишлаб чиқарувчилар учун бу мамлакатлар бозорларига йўлни 
тўсиш учун қўлланади. 
Масалан, бирорта мамлакат маҳсулотнинг шундай тавсифларини 
жорий қилган стандартни қабул қиладики, бошқа мамлакатлардан уни 
импорт қилиш жуда қийин бўлади ѐки умуман иложиси бўлмайди. 
Агарда бу чора таъсир қилмаса, импорт қилинган буюмларнинг 
синовини ўтказиш учун мураккаб маъмурий процедуралар қўлланади. 
Ички бозорга хорижий буюмлар киришини камайтириш учун 
стандартни қўллашнинг кенг тарқалган мисоллари: 

стандарт орқали буюмлар маълум конструкцияли бўлиши ҳақида 
кўрсатма бериш; 

маълум материалларни қўллаш; 

буюмнинг бирорта тавсифий миқдорини бошқа мамлакатларда 
жорий қилинган миқдордан ошириб юбориш (масалан кафолат 
муддатини) ва ҳоказо. 
Бундай протекционизм хақида ГФРнинг улгуржи ва ташқи савдо 
Бирлашмасининг Президенти Ганс Хайтвич ачиниб гапирган эди: "Ўз 
иқисодиѐтини 
мавхум 
зарарли 
рақобатдан 
сақлаб 
қолиш 
харакатларида хокимлик миллий органлари ўзларини жуда ижодкор 
кўрсатадилар. Умумий бозор мамалакатларида ҳозирни ўзида 900 дан 
ортиқ савдо алоқаларига бевосита тўсиқ бўладиган давлат техник 
регламенти амалда, мамлакат саноатини оғир рақобатдан сақлаб 
қолиш учун стандартларни кундалик мақсадлар билан боғлайдилар" 
(8рще1, 1976, № 30). 
Қатор ҳолларда протекционист чоралар жамият таъсири остида 
қабул қилинади. Бу ҳолда истеъмолчилар манфаатларини ҳимоялаш, 
соғлигини, атроф-муҳитни мухофаза қилиш учун қонуний актлар ва 
қарорлар қабул қилинади. Бундай давлат қарорлари (уларни айрим 
ҳолларда техникавий регламент деб атайдилар) буюмларга 
қўйиладиган батафсил техникавий шартлардан иборат ва қўлланиши 
мажбурийдир. Техникавий регламентлар овқат маҳсулотлари, 

---

199 
фармацевтик 
товарлар, 
болалар 
ўйинчоклари 
ва 
маиший 
приборларнинг хавфсизлиги, машина ва бошқаларни қамраб олади. 
Сертификация қилишдан бош тортиш импорт қилувчи мамлакатда 
тегишли миллий стандарт йўқлига билан асосланади. 
Хорижий товарларни дискриминация қилиш учун уларнинг 
сертификацион синовлари учун тўловларни миллий товар синовларига 
нисбатан оширадилар. Натижада, сертификат олиш учун катта тўлов 
маҳсулот экспортини, айниқса, кичик партияларни самарасиз қилади.