2
КИРИШ
1-МАЪРУЗА. СИФАТНИ БОШҚАРИШ КУРСИГА КИРИШ
РЕЖА
1. Курснинг мақсад ва вазифалари
2. Сифатни
бошқариш
рақобат
курашида
корхона
муваффақиятини таъминловчи омил сифатида
3. Товар ва унинг турли хусусиятлари
Таянч иборалар: сифат, менежмент, курснинг мақсади,
вазифалари, рақобат, товар, товарнинг истеъмол ва қиймати, савдо
белгиси,
савдо
маркаси,
товар
логотипи,
бренд,
сифат
сертификатлари,
маркетинг
концепцияси,
ISO(халқаро
стандартлаштириш ташкилоти) стандартлари.
1. Курснинг мақсад ва вазифалари
Бозор иқтисодиѐти шароитида иқтисодий
муносабатларнинг
ривожланиб ва такомиллашиб бориши бозор механизмини тобора
мураккаблаштиради. Бу ҳол истеъмолчининг эҳтиѐжи, талаби, диди ва
дунѐқарашининг ўзгариши ҳамда қонунларнинг ўзгариши шароитида
ишлаб чиқарувчиларнинг бозор тизимига нисбатан пропорционал
харакати кузатилади. Унда ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги
кескин
иқтисодий рақобатдан ташқари сотувчи ва ҳаридор ўртасида товар
баҳоси ва сифатини келишишнинг ўзига хос рақобати ҳам вужудга
келади. Истеъмолчи-ишлаб чиқарувчининг бозордаги рационал
харакатлари эркин рақобат шароитида
товарларнинг нархи ва
сифатини оптималлаштириш имкониятини беради. Иқтисодиѐтда товар
ва истеъмолчилар эҳтиѐжининг диверсификациялашуви ҳақли бир
саволни вужудга келтиради, яъни бозорда растага чиққан янги товар
маҳсулоти истеъмолчи эҳтиѐжининг сабабими, ѐки у янги истеъмолни
туғдирадими? Бизнингча, бозордаги янги инновацион маҳсулот
истеъмолчининг эҳтиѐжига қараб ишлаб чиқарувчилар
томонидан
таклиф этилган деган фикр хато бўлади. Сабаби, ишлаб чиқаришнинг
асосий мақсади эҳтиѐжни қондиришдан кўра кўпроқ фойдани
оширишга хизмат қилишга йўналтирилади. Шундай экан, янги
инновацион маҳсулот истеъмолчилар ҳоҳишини эмас балки,
ишлаб
чиқарувчилар ҳоҳишининг, яъни рақобатнинг натижасидир. Ишлаб
чиқарувчи маҳсулот сифатини истеъмолчи шундай ҳоҳлагани учун
эмас, рақобатда бозордаги мухим ўрнини бой бермасилик учун
оширишга интилади. Бу ҳол бозор механизмини ривожланишига
истеъмолдан кўра кўпроқ рақобат таъсир этишини кўрсатади.
Айнан
шундай рақобат ривожланган бозорга эга давлатларда маҳсулот
сифатини оширишга қаратилган десак муболаға бўлмайди.
3
Рақобат курашида асосий ричаг корхоналар учун маҳсулот сифати
бўлишини эътиборга олиб айтиш керакки, сифат менежментини
корхоналарда самарали фаолиятини таъминлаш иқтисодиѐтнинг
долзарб масаласидир. Ривожланган давлатларнинг иқтисодий
муваффақияти импортга нисбатан экспорт салмоғининг бир неча
баробар катталигига боғлиқ. Ўз маҳсулотини экспорт қилаѐтган
мамлакатларда шу товарнинг жаҳон бозоридаги мавқеи юқори
деган
хулосани беради. Бу хулосага эришиш учун маҳсулотни ишлаб
чиқарувчи корхонада сифат менежменти тизими тўғри йўлга қўйилган
ва халқаро стандартларга жавоб беради.
Мамлакатимизда ҳам юқори иқтисодий самарага эришишнинг энг
муқобил варианти миллий корхоналарда сифат менежменти тизимини
самарали ташкил этиш ва товарлар сифатини кескин ошириш зарур.
Бунинг учун масалани икки жиҳати эътиборни тортади.
Биринчидан, дастлаб корхоналарда сифат менежментининг
самарали ташкил этиш ва бошқарувни
оптималлаштириш учун
малакали кадрлар зарур;
Иккинчидан, сифат менежментининг назарий ва амалий
асосларини ѐритувчи илмий тадқиқот ишларини кўпайтириш ва ўқув
жараѐнига тадбиқ этиш лозим.
Ушбу тадбирларни кетма-кетликда амалга ошириш ва ўқув
жараѐнини мунтазам янги маълумотлар билан янгилаб бориш фаннинг
фундаментал асосларини такомиллаштиради.
Сифат менежменти тизими асослари фанининг асосий мақсади
маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини ошириш ва сифатни
бошқариш кўникмасига эга бўлган менежерлар билан иқтисодиѐтни
таъминлашдан иборат.
Ушбу мақсаддан келиб чиқиб, фан қуйидаги вазифаларни
бажаради:
Сифатни бошқариш курсига кириш;
Сифатни бошқариш тизимини ривожланиш босқичлари;
Махсулот сифати ва рақобатбардошлигини бошқариш;
Маҳсулот (хизмат) сифатини бошқариш мезонлари;
Махсулот сифатини оширишнинг асосий йўналишлари;
Махсулот сифатини бошқариш жараѐнлари ва унинг тузилиши;
Сифатни бошқариш механизми;
Сифатни бошқариш тизимлари;
Махсулот сифатини бошқариш жараѐнларини ташкил этиш;
Сифат тўгараклари;
Сифат бошқарувида инсон омили;
Махсулот сифатини стандартлаштириш
ишларини илмий ташкил
қилиш;
Стандартни бошқариш бўйича давлат тизими;
