Сифат менежменти маърузалар матни

2) импорт квоталари. Импорт квоталари ѐрдамида маълум бир вақт 
оралиғида импорт қилиниши мумкин бўлган товарларнинг максимал ҳажми 
ўрнатилади; 
3) тарифсиз тўсиқлар. Тарифсиз тўсиқлар таркибига 
лицензиялаш тизими, маҳсулот сифатига стандартлар қўйиш ѐки 
оддий маъмурий тақиқлашлар киради; 
4) экспортни ихтиѐрий чеклаш. Экспортни ихтиѐрий чеклаш 
савдо тўсиқларининг нисбатан янги шакли ҳисобланади. Бу ҳолда чет 
эл фирмалари ўзларининг маълум мамлакатга экспортини ихтиѐрий 
равишда чеклайди. 
Мамлакатлар халқаро савдо ѐрдамида ўзларининг давлатлараро 
ихтисослашувини 
ривожлантириши, 
ўзларининг 
ресурслари 
унумдорлигини ошириш ва шу орқали ишлаб чиқаришнинг умумий 
ҳажмини кўпайтириши мумкин. Алоҳида давлатлар, энг юқори нисбий 
самарадорлик билан ишлаб чиқариш мумкин бўлган товарларга 
ихтисослашиши ва уларнинг ўзлари самарали ишлаб чиқариш 
ҳолатида бўлмаган товарларга айирбошлаш ҳисобига ютиш мумкин. 
Шу ўринда мамлакатлар нима учун савдо-сотиқ қилади, деган савол 
туғилади. Биринчидан, иқтисодий ресурслар дунѐ мамлакатлари 
ўртасида жуда нотѐкис тақсимланади: мамлакатлар ўзларининг 
иқтисодий ресурслар билан таъминланиши кескин фарқланади. 
Иккинчидан, ҳар хил товарларни самарали ишлаб чиқариш ҳар хил 
технология ѐки ресурслар уйғунлашувини талаб қилади. Бу икки 
ҳолатнинг халқаро савдога таъсирини осон тушунтириш мумкин. 
Масалан, Япония кўп ва яхши тайѐрланган ишчи кучига эга, малакали 
меҳнат ортиқча бўлганлиги сабабли арзон туради. Шу сабабли, Япония 
тайѐрлаш учун кўп миқдорда малакали меҳнат талаб қилинадиган 
турли-туман меҳнат сиғимли товарларни самарали ишлаб чиқаришга 
ихтисослашган. Австралия эса аксинча, жуда кенг майдонларига эга 
бўлган ҳолда етарли бўлмаган миқдорда инсон ресурслари ва капиталга 
эга. 

---

198 
Қисқача айтганда, ҳимоя қилинадиган тармоқлар савдо 
тўсиқларини киритишдан оладиган фойда бутун иқтисодиѐт учун анча 
катта йўқотиш ҳисобланади.