Щзбекистон республикаси

5-МаЪруза.

Ташқи цилиндрик юзаларга ишлов бериш

Р ежа:

1. 
   Ташқи цилиндрик юзаларга токарлик ишлов бериш усуллари, кесувчи асбоблари ва дастгоҳлари.
   
2. 
   Ташқи цилиндрик юзаларга жилвирлаб ишлов бериш усуллари, кесувчи асбоблари ва дастгоҳлари.
   
3. 
   Ташқи цилиндрик юзаларга притиркалаб ва суперфинишлаб ишлов бериш усуллари.
   

1 . Ташқи цилиндрик юзаларга токарлик ишлов бериш усуллари, кесувчи асбоблари ва дастгоҳлари

Ташқи цилиндрик юзаларга эга бўлган деталларни учта синфга бўлиш мумкин: валлар, втулкалар ва дисклар. Валлар синфига– валлар, валиклар, ўқлар, бармоқлар киради. Втулкалар синфига– втулкалар, вкладишлар, гилpзалар киради. Дисклар синфига–дисклар, шкивлар, маховиклар, ҳалқалар, фланецлар киради.

Ташқи цилиндрик юзаларга токарлик–винтқирқарлар, токарлик– револpвер, кўпкескичли, токарлик–карусел, биршпинделли ва кўпшпинделли токарлик ярим автоматларда ва автоматларда ишлов берилади.
Ташқи цилиндрик юзаларга ишлов беришда деталлар марказларда ўрнатилади ва патронда ёки планшайбада маҳкамланади. Узун деталларга ишлов беришда люнетлар қўлланилади.
Ташқи цилиндрик юзалар токарлик йўнилади, жирвирланади, притиркаланади, полировкаланади, суперфинишланади ва накаткаланади. Токарлик йўниш қора ва тоза операцияларга бўлинади. Қора йўнишда кесиш чуқурлиги ва сурилиши қийматлари катта бўлади.
Поғонали валларни йўниш учта схема бўйича амалга оширади. (5.1-расм)
Токарлик дастгоҳларида юқори аниқликда ва тоза юза ҳосил қилиш учун юпқа йўниш бажарилади. Бундай йўниши олмосли ва қаттиқ қотишмали кескичлар ёрдамида бажарилади. Юпқа йўнишда 1000 м/дақ гача тезлик ва кичик сурилиш ҳамда кесиш чуқурлиги танланади.
5.2-расмда 1К62 моделли токарлик-винтқирқиш дастгоҳининг умумий кўриниши ва қисмлари тасвирланган.
Станина ва унинг тумбалари дастгоҳнинг барча узелларини ўрнатиш ва маҳкамлаш учун база вазифасини ўтайди. Станинанинг юқориги юзасида горизонтал жойлашган тўртта йўналтирувчи бор. Олдинги призматик ва кетинги ясси йўналтирувчиларда суппорт кареткаси, ички йўналтирувчиларда эса кетинги бабка ҳаракатланади. Станина юқориги қисми конструкциясининг бундай бўлишига сабаб шуки, суппорт кареткаси остидаги йўналтиргичлар суппортнинг тез-тез сурилиб туриши натижасида тезроқ ейилади, кетинги бабка остидаги йўналтиргичлар эса деярли ейилмайди, бу ҳол олдинги ва кетинги бабкалар ўқларининг бир-бирига тўғри келиб туришини таoминлайди.