Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги

Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Tekisliklarning o‘zaro parallellik sharti qanday izohlanadi?
   
2. 
   Tekislikka perpendikulyar to‘g‘ri chiziq qanday to‘g‘ri chiziq?
   
3. 
   Umumiy vaziyatdagi o‘zaro perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar orasidagi to‘g‘ri burchak qachon haqiqiy kattalikda proeksiyalanadi?
   
4. 
   Umumiy vaziyatdagi to‘g‘ri chiziqlarning o‘zaro perpendikulyarligi qanday aniqlanadi?
   

7-ma’ruza. TO‘G‘RI CHIZIQ VA TEKISLIKNING O‘ZARO VAZIYATLARI

Reja:

7.1. To‘g‘ri chiziqni umumiy vaziyatda joylashgan tekislik bilan kesishuvi

7.2. Tekislikka perpendikulyar to‘g‘ri chiziq
7.3. Tekislikka parallel to‘g‘ri chiziqlar



Муаммоли савол

1. 
   Тўьри чизиы текисликка ыачон перпендикуляр бўлади?
   

Tayanch iboralar


kesishuv chizig‘i, tekislikka parallel to‘g‘ri chiziqlar, o‘zaro parallel tekisliklar, tekislikka perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar, o‘zaro perpendikulyar tekisliklar, umumiy vaziyatdagi o‘zaro perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar, pozitsion masala
parallel tekisliklar, tekislikka perpendikulyar to‘g‘ri chiziq, o‘zaro perpendikulyar tekisliklar, umumiy vaziyatdagi o‘zaro perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar

7.1. To‘g‘ri chiziqni umumiy vaziyatda joylashgan tekislik bilan kesishuvi

To‘g‘ri chiziqni umumiy vaziyatda joylashgan tekislik bilan kesishuv nuqtasini aniqlash, chizma geometriyaning pozitsion masalalarini echishda muhim ahamiyatga ega. Masalan, to‘g‘ri chiziq bilan sirtlarni kesishishi, sirtlarning tekislik bilan kesishish chizig‘ini va sirtlarning o‘zaro kesishuv chizig‘ini yasashda tatbiq etiladi. Buning uchun quyidagi 7.1-shaklda g to‘g‘ri chiziq bilan  tekislikning kesish nuqtasini aniqlash sxemasi ko‘rib chiqamiz:
- berilgan to‘g‘ri chiziq orqali yordamchi ksuvchi tekislik o‘tkaziladi;
- berilgan å tekislik bilan yordamchi F tekislikning MN kesishuv chizig‘i aniqlanadi;
- tekisliklarning MN kesishuv chizig‘i bilan berilgan g to‘g‘ri chiziqning uchrashuv K nuqtasi g to‘g‘ri chiziq bilan å tekislikning kesishuv nuqtasi bo‘ladi.
7.2-shaklda g to‘g‘ri chiziq bilan  tekislikning kesishuv nuqtasini aniqlash epyurda ko‘rsatilgan.

1. 
   g to‘g‘ri chiziq orqali frontal proeksiyalovchi F tekislikni o‘tkazamiz, ya’ni gFP₂; epyurda esa to‘g‘ri chiziqning frontal q₂ proeksiyasidan yordamchi frontal proeksiyalovchi F_P2 tekislikning frontal izini o‘tkazamiz, g₁FP₂;
   
2. 
   Berilgan  tekisligi bilan yordamchi proeksiyalovchi tekislikni kesishish chizig‘i MN hosil bo‘ladi, ya’ni F=MN(M₁M₂,N₁N₂);
   
3. 
   MN tekisliklarning kesishuv chizig‘i bilan berilgan g to‘g‘ri chiziqnining kesishish K nuqtasi yasaladi: