Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet282/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

1 8 8 -rasm.

1 8 9 -rasm.

Л  = A —A 2  va  ikkala  shakllar  yuzlarini  farqi  bilan,  y a’ni  berk  la   2 

b J  egri  ch iz iq   b ila n   ch e g a ra la n g a n   sh ak ln in g   yuzi  (rasm d a 

shtrixlangan)  bilan  ifodalanadi.

Issiqlik m ashinalarida  bunday sikl  davriy  ravishda  takrorlanib 

turadi  va  h ar  b ir siklda  biror A  ish  bajariladi.

1824-  yilda  fransuz  in jen eri  va  olim i  Sadi  K am o  issiqlik 

m a sh in a sin in g   ish lash   p rin s ip in i  va  sam ara d o rlig in i  n azariy  

o ‘rganib,  har  qanday  issiqlik  m ashinasining  ishlashi  uchun  ishchi 

jism ,  isitkich  va  sovitkich  bo 'lish i  zarurligini  k o ‘rsatdi.  K am o  

tom onidan tavsiya etilgan ideal m ashinada ishchi jism  sifatida silindr 

porsheni ostidagi  1  kilomo‘1 ideal gaz olingan.  Mashina davriy ravishda 



Karno  sikli  deb  ataladigan  ikkita  izoterm ik  va  ikkita  adiabatik 

jarayonlardan  iborat siklni  bajaradi  (189-  rasm).  Sistem a holatining 

o'zgarishi quyidagi  ketm a-ketlikda amalga oshiriladi.

1.  K engayishning  birinchi  izoterm ik  (Г,  =   const)  bosqichida 

(7 — 2 egri  chiziq)  gaz  isitkichdan  £>,  issiqlik  m iqdorini  olib,  hajmi 

Vt  dan  V2 gacha  kengayib  ish  bajaradi  va  kattaliklari p r   V{,  Г,  dan 

p 2,  V2,  Ts  gacha  o'zgaradi.

2

.  K engayishning  ikkinchi  adiabatik  bosqichida  ( 2— 3  egri 



chiziq)  hajm  V2  dan  V} gacha  kengayadi.  A m m o  ish  gazning  ichki 

energiyasining kamayishi  hisobiga bajariladi.  Bunda gaz tashqaridan 

issiqlik  olm aydi  ham ,  berm aydi  ham .  G azning  kattaliklari  p 2,  Vv 

Tt  dan p v   Vv   T2  gacha  o'zgaradi.

352



3.  S o'ngra gaz  K

3

 dan  VA gacha  izoterm ik  ( T2 =  const)  siqiladi 



(3— 4 egri chiziq).  Bunda tashqi  kuch gaz ustida ish bajaradi. Jarayon 

izoterm ik  bo'lganligi  sababli  bu  ish  batam om   issiqlikka  aylanib, 

sovitkichga  Q2  issiqlik  uzatiladi.  Sistem aning  kattaliklari p v   V},  T2 

dan  pA,  V4,  T2 gacha  o'zgaradi.

4.  Siklning  oxirgi  qism ida  gaz  adiabatik  siqilib,  gaz  hajmi  V4 

dan  Vt  gacha kamayadi  ( 4— 1 egri chiziq).  Bunda bajarilgan  ish gaz 

tem peraturasini boshlang'ich  darajasiga ko'tarish uchun sarflanadi, 

sistem aning  ichki energiyasi  ortadi.  Sistem aning  kattaliklari p4,  V4, 



T2  dan  p v  Vr   Г,  gacha  o'zg arad i,  y a’ni  boshlang'ich  holatdagi 

qiym atni egallaydi.

Shunday qilib, sikl davom ida gazning bajargan ishi  isitkichdan 

olingan  Qx va sovitkichga berilgan  Q2 issiqlik miqdorlarining ayirmasiga 

teng,  ya’ni

Л  


=QX-  Q2

 

(70)



bo'ladi va m ashinaning bir siklda bajargan foydali  ishini  ifodalaydi.

Siklning foydali ish koeffitsienti  (F IK ) sikl davom ida bajarilgan 

foydali  ishning um um iy ishga  nisbatiga yoki  sikl  davom ida sistem a 

olgan  ( Q — Q2)  issiqlik  m iqdorining  isitkich  bergan  Qx  issiqlik 

miqdoriga bo 'lg an   nisbatiga teng.  Sistema olgan  issiqlik miqdorining 

qancha  qismini fo yd a li  ishga  aylanganligini  ko'rsatuvchi  kattalik 

siklning  F IK  i  deyiladi,  ya ’ni

n  =  —  =







Q,

yoki  protsentlarda 



i s i t k i c h

л  =  4  .

100



• 100%.  (71)



A

 

v / i



190-  rasmda  issiqlik mashina- 

sining prinsipial sxemasi keltirilgan.

Yuqorida aytilganlardan shun­

day xulosaga  kelish  m um kin:  isit­



kichdan  olingan  issiqlik  miqdorini 

to 'la   ishga  a y la n tira   ola d iga n  

mexanizm  bo'lishi  m umkin  emas, 

chunki bu  issiqlik  m iqdorining bir 

qismi sovitkichga berilishi  kerak.

23 — M. 0 ‘lmasova 

353


Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish