Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

2- 

masala. 

Temperaturasi  283  К bo‘lgan 0,1  kg suvni  qaynashgacha 

yetkazish  va  uning 

0,01

  kg  ini  bug'ga  aylantirish  uchun  qancha  issiqlik 

miqdori  kerak?

Berilgan:  T   =  283  K,  m.  —  0,1  kg,  71  =   373  К,  m,  =   0,01  kg, 

J  

j

с  =4,19-  I0

3

. 

„  ,  r —  22,6 •  105  .  . 

k g; К

I  

_ 

'

 

kg

Topish  kerak:  Q = 1  

Yechilishi.  m l  massali  suvni  Г,  tem peraturadan  T2  qaynash 

temperaturasigacha isitish uchun sarflangan issiqlik miqdori, (55) tenglamaga 

asosan, quyidagicha ifodalanadi (normal atmosfera bosimida  T} = 373  К ga 

teng):

Q,  =   /и, 

с 

(

T2 —  T{).

Qaynash temperaturasida m, massali suvni bug‘ga aylantirish uchun sarflangan 

issiqlik miqdori, (73) tenglamaga asosan, quyidagiga teng:

Q2 

=  m2r.

Umumiy sarflangan  issiqlik miqdori

Q  =  Q,

 + 

Q2

383

---

ga teng bo'ladi.  Issiqlik miqdorlarining yuqoridagi ifodalarini oxirgi fonnulaga 

keltirib qo‘yib,  quyidagi  ifodani  hosil  qilamiz:

Q=  m,c  ( 7 ,- 7 , ) +   rmy

Hisoblash:

<2 = 4,19 • 10

3

-0,1 kg • 90 К + 22,6 • 10 s

-0,01kg = 60,3 • 10

3

 

J 

= 60,3 kJ. 

kgK 

kg

3- 

masala.Temperaturasi  288  К  bo'lgan  3  kg  suv  0,5  kg  massali 

aluminiy choynakka quyilgan. Choynak quwati 3,5 kW,  FIK 42% bo'lgan 

gaz gorelkasiga qo'yilgan,  15 minutdan keyin suvqaynab, qanchasi bug'lanib 

ketadi?

Berilgan:  7,  =  288  K,  /и,  =3  kg,  m,  =  0,5  kg,  T2  =  373  K, 

N  =  3,5  kW  =   3,5  •  10

3

  W,  n  =42%  =   0,42,  т  =15  min  =  900  s,

r =  

22,6

  •  10s  ■ £,  c, =4,19-10 

, c2 = 8 9 6 ■

Topish  kerak: A m —?

Yechilishi.  mt  massali suvni qaynatish,  /л,  massali choynakni  isitish va 

A m

 

massali suvni bug'ga aylantirish uchun sarflangan issiqlik miqdorlarining 

yig'indisi

Q r   <

2

,  + 

02

  +  <

23

foydali  issiqlik  miqdori hisoblanadi,  bu  yerda  Qt  —  suvning olgan  issiqlik 

miqdori,  Q2  —  choynakning  olgan  issiqlik  miqdori,  Q

3

  — 

A m

 

massali 

suvni bug'ga aylantirishdagi sarflangan issiqlik miqdori.  Bu issiqlik miqdori 

gaz  gorelkasining  bergan  Q  umumiy  issiqlik  miqdori  bilan  Q(  =  ц  Q 

munosabat orqali bog'langan.  Q kattalik jihatidan gorelkaning x vaqt  ichida 

bergan  umumiy  issiqlik  miqdoriga  teng,  ya’ni  Q =  jVt  bo'lgani  uchun 

Qr =  ц  N т deb yoza olamiz,  bu yerda  N—  gaz gorelkasining quwati,  т — 

suvning qaynashi va bug'lanishi uchun sarflangan vaqt.

Choynakdagi  suv  hamda  choynakning  olgan  issiqlik  miqdorlari 

quyidagicha ifodalanadi:

0,  =  /и, c,  (7,  -   7,),  Q2  =  m2c2(T2  -   7,).

Am

 

m assali  suvni  b u g 'la tish   u c h u n   sarflan g an   issiqlik  m iq d o ri

Qj  =  r  - Am

b o 'la d i. 

Q,  Qp 

0 ,  va  Q3lar u c h u n   hosil  q ilingan  ifodalarni  issiqlik balansi 

tenglam asiga q o 'y ib , quyidagi  natijaga ega bo'lam iz:

384

---

ri  •  Л/т  =  (с^от,  +  с2т2)  (Т2—  Tt)  +  г Дот, 

bu  munosabatdan  Дот ni topsak,  u  holda

д я,  =  4 M-(C|OTj +Сгот?)  ( r 2-7 j) 

г

hosil  boMadi.

Hisoblash: