Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

I z o b a r ik   j a r a y o n . 

B u n d a y  

jarayon  gaz bosimi p  =   const  da sodir

о

1 7 1 -rasm.

te n g la m a sid a n   iz o b a rik   ja ra y o n n i

tavsiflovchi  gaz  holat  tenglam asi

v

 

. 

.  . 

v0 

v

— =  c o n st  yoki  —  = — 

т 

тп  т

(26)

k o 'rinishda  ekanligi  kelib  chiqadi,  bu  yerda  V0  va  V  lar  mos 

ravishda  gazning  T()  va  T tem peraturalardagi  hajm lari.

D e m a k ,  o 'z g a r m a s   b o s im d a   g a z n in g   h a jm i  a b s o ly u t 

temperaturaga  to'g'ri  proporsional  bo'ladi.

Izobarik jarayonni  1802-  yili  fransuz  fizik-kim yogari  J.  G ey - 

Lyussak tajriba asosida o'rgangan va gaz bosimi  o'zgarm as bo'lganda 

hajmi bilan  tem peraturasi  orasida quyidagicha bog'ianish borligini 

aniqlagan:

b u   y e rd a   V0  va  V   la r  m o s  ra v ish d a  g a z n in g   0°C  va  t  °C 

temperaturalardagi  hajmi,  p — o'zgarm as bosimda hajmiy  kengayish 

termik  koeffitsienti  bo'lib,  (27)  form ulaga  k o 'ra,  bu  koeffitsient 

quyidagi

ifodadan  aniqlanadi.  (28)  dan  ko'rinadiki,  hajmiy kengayish  termik 

koeffitsienti  gazning  temperaturasi  bir  gradusga  ко 'tarilganda  gaz 

hajmining  nisbiy  о 'zgarishini  ко 'rsatadi.

(27)  form ula  G ey-Lyussakning  birinchi  qonunining  an alitik 

ifodasi  b o 'lib,  bu  qonun  quyidagicha  ta ’riflanadi:

V =   Г

0

(

1

+ р /) ,

(27)

(28)

316

---

B e r ilg a n   m a s s a li  g a z   u c h u n  

o 'zg a rm a s  b o sim d a   g a z n in g   h a jm i 

te m p e r a tu r a n in g   o 'z g a r is h i  b ila n  

chiziqli  o'zgaradi.

Hajmiy  kengayish  term ik  koeffi- 

tsient  (3  ham m a  ideal  gazlar  uch u n   bir 

xil  bo‘lib,