Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti


 2 -   § .  Jism larn in g  su zish   shartlari



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet200/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

8 2 -   § .  Jism larn in g  su zish   shartlari

Arxim ed  kuchi  FA  bilan  jism ning  P  og'irligi  orasidagi  FA  —  P 

ayirma  ko'taruvchi kuch  deyiladi.  K o'taruvchi  kuchning  kattaligiga 

va yo'nalishiga bog'liq  holda  suyuqlikka botirilgan jism  uch  holatda 

bo'lishi  m um kin:

1. 


A rxim ed  k uchi  o g 'irlik   k u c h id a n   kichik  b o 'ls in ,  y a ’ni 

F t —  P <  0,  P =   pgV  (p  — jism ning  zichligi)  ekanligidan

f a  ~  p  = 

~ 

Pg V   =  gH (Ps 

-  


p

)  <  0, 

bundan 


ps  <  p.

Bu  holda jism   suyuqlik  tubiga  tushadi,  ya’ni  cho'kadi.

17  _   M ■

  O’lmasova 

257

F

a

  =  psgS(h2  -  A,) =  psgSh = psgV,

(168)



2.  A rxim ed  k uchi  son  jih a tid a n   jism n in g   o g ‘irligiga  teng 

bo'lsin,  y a’ni  FA —  P =   0.  B inobarin,



FA— P = gV (Ps — p)  =   0,  b u n d an   ps= p .

Bu  holda jism  suyuqlikning  istalgan joyida  m uvozanatda  bo'la 

oladi.

3.  Arximed  kuchi  jism ning  og ‘irligidan  katta  b o 'lsin ,  ya’ni 



FA —  P >   0,  b ino b arin ,

F

a

  —  P = g V (ps —  p)  >  0,  bun dan   ps  >  p.

Bu  holda jism  suyuqlik  sirtiga  k o 'tarila  boshlaydi  va  suyuqlik 

sirtiga  „qalqib chiqadi".

Shu  uchinchi  holni  k o 'rib   chiqaylik.  Jism   suyuqlik  ichida 

yuqoriga,  suyuqlik  sirtiga  tom o n  k o 'tarilayotganida  unga  ta ’sir 

qilayotgan  Arximed  kuchi  o'zgarm aydi,  chunki

F

a

 = P

s

  gS(h2 ~   h x)

fo rm u la d a  berilgan  suyuqlik  va  jism   u ch u n  



ps, 

  o 'zg arm as 

k a tta lik la r,  h x  va  h 2  la r  esa  kam ayib  b o rad i,  b iro q   u larning 

ayirm asi  h - h 2 —  h x  jism ning  balandligiga  teng  va  o'zgarm aydi. 

jism n in g   yuqori  sirti  suyuqlik  sirti  bilan  b ir  sathda  bo'lganda 



Fx  =  0  b o 'la d i,  c h u n k i  A,  =  0.  Bu  v a q td a   A rx im ed   k u ch i 

F

a

  =  F2  =  psSgh2  ga  teng  b o 'lib   qoladi.  Biroq jism ning  ko'tarilishi 

davom   etaveradi,  h2  esa  kam ayib  boradi,  dem ak,  A rxim ed  kuchi 

ham   kam ayib  boradi.  Shu  sababli  FA  -  P = psSgh2 — P ko'tatuvchi 

kuch  kam ayib  boradi.  K o'taruvchi  kuch  nolga  teng  bo'lganda 

jism ning  qalqib  chiqishi  to'xtaydi  va  jism   suyuqlik  sirtida  suzib 

yuradi.  D em ak,  jism n in g   suyuqlik  sirtid a  suzib  yurish  sharti 

quyidagicha  bo'ladi:

sgSh2  =  P  yoki  ps^K2  =  P, 

(169)


bunda  Sh 2 =  V2 jism ning  suyuqlikka  botib  turgan  qism ining  hajmi 

(142-  rasm).

Shunday  qilib,  (169)  ifodadan  k o 'rin ad ik i,  suzib  yuruvchi 

jism ning  og'irligi  ham m a  vaqt  shu jism   siqib  chiqargan  suyuqlik 

og'irligiga  teng b o 'la r  ekan.

258



142-  rasm.

143-  rasm.




Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish