Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

Л /,  +  M 2  +  M y  +   M 4  =  0.

(143)

217

---

Q o 'zg ‘alm as  aylanish  o'qiga  ega  bo'lgan  jism   m uvozanatda 

bo ‘lishi  uchun jism n i  aylantirayotgan  barcha  kuchlar  momentlari- 

ning  algebraik  yig'indisi  nolga  teng  b o ‘lishi  kerak.

Bu  qoida  kuchlar momentlari qoidasi deb  ataladi  va  u  aylanish 

o'qi  m ahkam langan jism ning  m uvozanat  shartini  ifodalaydi.

M om entlar  qoidasini  qisqacha

ko‘rinishda  yozish  m um kin.

Shuni  qayd  qilib  o ltam izki, jism larning  ilgarilanma  harakatida 

kuch  qanday  rol  o 'y n asa,  ularning  aylanm a  harakatlarida  kuch 

m om enti  ham   xuddi  shunday  rol  o ‘ynaydi.  Aylanish  o'qiga  ega 

b o 'lg an   jism n in g   m uv ozan at  sh artin i  yana  sh u n d ay   t a ’riflash 

m um kin:  agar jism   aylanish  o'qiga  ega  bo'lsa,  и 

holda  unga 

qo'yilgan  barcha  ku ch la rn in g   teng  t a ’sir  etuvch isining   t a ’sir 

chizig'i  aylanish  o'qi  orqali  o'tganda jism   m uvozanatda  bo'ladi.

H a q iq a ta n   h am ,  bu  h o ld a  te n g   t a ’sir  e tu v c h i  k u ch n in g  

aylanish  o'q ig a  nisbatan  m om enti  nolga  teng  b o 'lad i,  chunki 

uning  kuch  yelkasi  nolga  teng.

6 9 -   § . 

Q attiq