Шошилинч педиатрия экстремал тиббиёт асослари билан

Боғлашни қўллаш мумкин эмас:
1
Агар бошқа самарали усуллар бўлса. 
2
Кузатиш ва парвариш қилиш мақсадида. 
3
Агар характерида доимий тажовузкорлик бўлиб, лекин руҳий адовати бўлмаса.
Асорати
Тасма, камар ѐки кроватдан бевосита шикаст олиш 
Овқат ѐки қусуқ массалари аспирацияси. 
Назорат саволлари: 
1.
Хулқ атвор шошилинч ҳолатлари белгиларини айтинг 
2.
Хулқ атвор шошилинч ҳолатларининг жисмоний, ижтимоий-маданий сабабларини
айтинг. 
3.
Хулқ атвор шошилинч ҳолатидаги беморларни текшириш тамойиллари 
4.
Суицидал ҳаракатдаги беморларга шошилинч ѐрдам кўрсатиш 
5.
Тажовузкор беморларга шошилинч ѐрдам кўрсатиш 
6.
Эрта болалар психозининг белгиларини айтинг 
7.
Кечки болалар психозининг белгиларини айтинг 
8.
Болаларда эмоционал бузилишлар белгиларини айтинг 
9.
Хулқ атвор шошилинч ҳолатидаги беморларни боғлаб қўйишнинг тўртта асосий 
усулларини айтинг. 
ТАШҚИ МУҲИТ ОМИЛЛАРИ ТАЪСИРИ НАТИЖАСИДА ЮЗАГА КЕЛУВЧИ 
ШОШИЛИНЧ ҲОЛАТЛАР 
 
Атроф муҳит омиллари таъсири натижасида келиб чиқадиган шошилинч 
ҳолатларга ташқи муҳитнинг юқори ва совуқ ҳарорати таьсири, шунингдек сувдаги 
бахтсиз ҳодисалар (чўкиш) киради. Касаллик белгиларини тўғри аниқлаш ва беморларни 
тўғри йўналтира олиш - атроф муҳит таьсири остида пайдо бўладиган шошилинч 
ҳолатларни даволашда самарали ѐрдам беради.
Чўкиш. 
Одамнинг сувга ѐки бошқа суюқликга ғарк бўлиши ҳаѐт учун муҳим 
бўлган тизимларнинг (М.А.Т. нафас олиш ва қон айланиш тизимлари) ўткир 

---

282 
шикастланишига олиб келади. Чўкишга олиб келувчи омилларга сузишни билмаслик,
алкогол ва наркотиклар истемол қилиш (барошикастланиш- чуқурлика шўнғиш 
мосламаси ѐрдамида чўмилиш), бўйин ва бошнинг шикастланиши, ҳушдан кетиш,
тутқаноқ, ўзидан кетиш, юрак фаолиятининг бузилиши киради. Чўкиш ҳамма 
ѐшдагиларда ҳам учрайди, лекин болалар ва ўсмир ѐшдагиларда кўпроқ кузатилади. 
Чўкиш қуйидаги ҳолатларда юзага келади: 
Денгиз ва дарѐ кемалари ҳалокати, ҳаво 
кемаларининг сувга қулаши, табиий офатлар, сув спорти билан шуғулланиш вақтида,
очиқ сувга тасодифан тушиб кетиш, сув ҳавзаларида чўмилиш натижасида. Сувга чўкиш 
сабаблари орасида алоҳида ўринни эмоционал омил яъни, ўз-ўзига ишончсизлик, қўрқув 
ҳисси эгаллайди. Яна бир муҳим омиллардан бири сувнинг паст ҳароратидир. Сувнинг 
паст ҳарорати тери ва ўпка қон томирлари спазмларини чақириб, юрак ва нафас олиш 
тизими фаолиятининг ўткир бузилишига олиб келади. Сувга қулаш ѐки бехосдан тушиб 
кетиш оқибатида соғлом одамда коллапс ѐи совуқ шок пайдо бўлади ва бу тананинг сув 
остига чўкишига, баьзан ўлимга сабаб бўлади. Бу ҳолат фақат совуқ сувда эмас балки 
илиқ, яьни (22-25) ҳароратли сувда ҳам, тананинг қуѐшда қизиши, жисмоний 
зўриқишидан сўнг сувга тушиш оқибатида ҳам содир бўлиши мумкин. Бурун шиллиқ 
қаватининг орқа бўлимлари сув билан таьсирланганда (назокардиал рефлекс,
ларингокардиал рефлекс) эшитиш нерви билан боғлиқ ҳолатларда тезкор чўкиш ва ўлим
юзага келади. 
Сувнинг тез оқиши, тўфонлар, турли сузиш воситалари билан тўқнашувлар ҳам 
чўкишнинг омиллари ҳисобланади.
Чўкиш турлари
.
1.Синкопаль чўкиш –юракнинг рефлектор тўхташи 
2.Асфикцик ѐки тўлиқ бўлмаган /қуруқ/ чўкиш, бунда дастлаб рефлектор ларингоспазм,
гипоксия, гиперкапния ва қоринчаларнинг фибриляцияси ѐки юракнинг рефлектор 
тўхташи /синкопал чўкиш/ кузатилади 
3.Тўлиқ ѐки чин /ҳўл/ чўкиш, ўпкага сув тушиши оқибатида юзага келади.