Shohjahon normurodov

Harakat nomi fe’l asoslariga -(i)sh, -(u)v, -moq qo‘shimchalarini qo‘shish orqali
yasaladi. Masalan: yasha+sh, kel+ish, ayt+uv, bil+moq. a yoki i unlisi bilan tugagan fe’l asoslariga -v qo‘shimchasi qo‘shilganda, a unlisi o ga, i unlisi u ga aylanadi va shunday yoziladi. Masalan, ishla – ishlov, tani —tanuv.
ESDA SAQLANG. Harakat nomi otlar kabi egalik, kelishik va ko‘plik qo‘shimchalarini oladi va gapda ular bajaradigan gap bo‘laklari vazifasida keladi. Masalan: Chiroyli yozishni o‘rgan! Yozuving yomon emas.
SIFATDOSH
Fe’lning sifatga xoslangan shakli sifatdosh deyiladi. Sifatdoshlar fe’l asoslariga -gan (-kan, -qan), -ydigan (-adigan ), -(a)yotgan, -(a)r qo‘shimchalarini qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi.MASALAN: Chiqqan, kelgan, tikkan, Ishlayotgan, Ishlagan (kishi), kelayotgan (mashina), o‘sadigan (nihol), tiktirgan (ko‘ylak), o‘rilgan (soch).
Sifatdoshlar shaxs va narsalarning belgisini bildirishi bilan sifatga o‘xshaydi. Sifatlar shaxs va narsaning turg‘un, barqaror belgisini ifodalasa, sifatdoshlar o‘zgarish, harakat belgisini ifodalaydi. Solishtiring: katta (sifat) daryo, oqar (sifatdosh) daryo. Sifadoshlar asosan sifatga o‘xshab otga bo‘g‘lanib gapda aniqlovchi vazifasida keladi. Ishlayotgan xonamiz keng va shinam edi.
Sifodoshlar ham sifat kabi otlashish xususiyatiga ega. Sifatdoshlar otlashganda gapda ot bajargan sintaktik vazifani bajaradi va ot kabi egalik, kelishik, ko‘pilk qo‘shimchalarini oladi. MASALAN: O‘qiganlar marraga erishadi. O‘qiganim o‘zimga foyda. Uning yurganini ko‘rish kerak.
Sifatdoshlar fe’l shakli bo‘lganligi uchun fe’lga xos bo‘lgan zamon, bo‘lishli-bo‘lishsizlik,
nisbat ma’nolarini ifodalaydi.MASALAN: Qolgan – bo‘lishli, o‘tgan zamon, aniq nisbat.
Sifatdoshning -gan (-kan, -qan) qo‘shimchasi shaxs-narsalarning o‘tgan zamonga xos harakat belgisini ifodalaydi. Bu qo‘shimcha unli bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilib, -gan holida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi (o‘qigan, yashagan kabi). Jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilib, -kan holida talaffuz qilinsa ham, -gan yoziladi (ko‘chgan, o‘sgan kabi). Jarangsiz q undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilganda, -qan, k undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilganda, -kan holida talaffuz qilinadi va shunday