Shohjahon normurodov

yoziladi (tiq — tiqqan, tik — tikkan). Jarangli g‘ undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘-
shilganda, -qan holida talaffuz qilinsa ham -gan yoziladi (tug‘ —tug‘gan).
Hozirgi zamon sifatdoshi fe’l asoslariga -(a)yotgan qo‘shimchasini qo‘shish bilan yasaladi. Yurayotgan, chiqayotgan.
Kelasi zamon sifatdoshi fe’l asoslariga -ydigan, -adigan, -(a)r qo‘shimchalarini qo‘shish bilan yasaladi. O‘qiydigan, boradigan, oqar suv,
Sifatdoshning bo‘lishsiz shakli sifatdosh hosil qiluvch qo‘shimchalardan oldin -ma
qo‘shimchasini keltirish orqali yasaladi. Masalan: aytgan — aytmagan, oqayotgan — oqmayotgan, o‘qiydigan — o‘qimaydigan. -(a)r qo‘shimchasi yordamida yasalgan shakllarning bo‘lishsiz shakli -mas qo‘shimchasi yordamida hosil qilinadi. Oqar daryo, oqmas daryo.
RAVISHDOSH
Fe’lning ravishga xoslangan shakli ravishdosh deyiladi. Ravishdoshlar harakatning belgisini bildirishi bilan ravishga o‘xshaydi. Ravishdosh ham ravish kabi fe’lga bog‘lanib, uning belgisini bildiradi. Solishtiring: piyoda (ravish) keldi, shoshilib (ravishdosh) keldi. Ravishdosh quydagi qo‘shimchalar yordamida yasaladi: -b, -ib, -a, -y, -gach, -kach, -qach, -guncha, -kuncha, -quncha, -gancha, - kancha, - gani, -kani, -qani.
1. Sochlarimni silab-siypalab,
Baxting bor deb esadi yellar. (Hamid Olimjon)
2. Bolta tushguncha, to‘nka dam olar. (Maqol)
3. Tong otgach, yo‘lga tushdik.
Ravishdoshning quydagi ma’no turlari mavjud:
1.Holat (qanday, qanday qilib?) – Ravishdoshning -(i)b, -a//-y shakllari ko‘proq harakatning holatini, ba’zan payt, sababini, -gancha (-kancha, qancha) shakli holatini Ashulani jo‘shib kuyladi
2.Payt (qachon, qachongacha?) – gach, (-kach, -qach), -guncha (-kuncha, -quncha) shakllari paytini: Darvozaga yaqinlashgach to’xtadi.
3. Sabab (nima sababdan) - (i)b, -a//-y Uyalib to‘rga o‘tmadi.