Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

Ўстиришдаги ва боқувдаги ҳайвонларни ҳисобга олиш
Корхонада асосий воситалар таркибидаги ишчи ва маҳсулдор ҳайвонлардан ташқари ёш ҳайвонлар, боқувдаги ва яйловдаги ҳайвонлар, қуёнлар, сотиш учун мўлжалланган қорамоллар ҳам ҳисобга олиб борилади. Бундан ҳайвонларни ҳисобга олиш учун қуйидаги ҳисобварақлардан фойдаланилади:
1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар»
1120-«Боқувдаги ҳайвонлар»
Ушбу ҳисобваракларнинг қисқача шарҳи қуйидагича:
1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар» ҳисобварағида ўстирилаётган яъни ёш ҳайвонлар ҳисобга олиб борилади. Уларга бузоқлар, биялар, тойчоқлар мисол бўлади.
1120-«Боқувдаги ҳайвонлар» ҳисобварағида бўрдоқига боқилаётган ҳайвонлар ҳисобга олиб борилади. Уларга ҳўкизлар, чўчқалар мисол бўлади.
Агар йирик шохли қорамоллар асосий подадан яроқсиз (брак) маҳсулот қилинса, 1120-«Боқувдаги ҳайвонлар» ҳисобварағининг дебетиги, 9210-«Асосий воситаларнинг тугатилиши» ҳисобварағининг кредитидан ҳисобга чиқарилади.
Корхонанинг ўзида туғилган бузоқлар, тойлар, биялар 1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар» ҳисобварағининг дебетига ва она ҳайвонларни асрашга доир ҳаражатларни ҳисобга оладиган ҳисобварақларнинг кредитидан кирим қилинади (2010,2310).
Ўстиришдаги ва боқувдаги ҳайвонларни боқиш ва асраш ҳаражатлари тегишли ҳисобварақларда йиғиб борилади ва ҳар ойда ушбу ҳисобварақларнинг кредитидан боқишнинг режадаги таннархи бўйича 1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар» ва 1120-«Боқувдаги ҳайвонлар» ҳисобварақларининг дебетига ёзиб борилади.
Ўстиришдаги ҳайвонлар маълум ёшга етгач асосий подага ўтказилиши мумкин. Бунинг учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси тузилади.
Д-т 0840-«Асосий подани шакллантириш» ҳисобварағи
К-т 1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар» ҳисобварағи
бир вақтнинг ўзида:
Д-т 0170-«Ишчи ва махсулдор ҳайвонлар» ҳисобварағи
К-т 0840-«Асосий подани шакллантириш» ҳисобварағи
Боқувга қўйилган ҳайвонларнинг сотилиши 1120-«Боқувдаги ҳайвонлар» ҳисобварағининг кредитидан 9110-«Сотилган тайёр маҳсулотлар таннархи» ҳисобварағининг дебетига ўтказилади. Шу билан бир вақтнинг ўзида сотиб олувчиларнинг ушбу ҳайвонлар учун тўлаши лозим бўлган суммага 0910-«Тайёр маҳсулотни сотишдан олинган даромадлар» ҳисобварағининг кредити, 4010-«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган тўловлар» ҳисобварағининг дебети билан корреспонденцияланади.
Табиий офатлар туфайли ўлган ёки сўйилган ҳайвонларнинг қиймати 1110-«Ўстиришга қўйилган ҳайвонлар» 1120--«Боқувдаги ҳайвонлар» ҳисобварағининг кредитидан, 9720-«Фавқулоддаги зарарлар» ҳисобварағининг дебетига ҳисобдан чиқарилади.
1-мисол. Бошқа корхона ва шахслардан сотиб олинган ёш ҳайвонлар кирим қилинди:
Д-т 1110-«Ўстиришдаги ҳайвонлар» ҳисобварағи
К-т 6990-«Бошқа мажбуриятлар» ҳисобварағи