Shaydullaev shapulat bazarovich

Qadimgi Baqtriya madaniyatining shakllanishi. SHimoliy Baqtriya hududidagi ѐdgorliklarning stratigrafik qatlamlari shuni ko‘rsatadiki, Kuchuktepa madaniyati (Kuchuk I) eng uzog‘i bilan uchta qurilish davri davomida faoliyat etgan. Kuchuk II davriga kelib, kulolchilik sohasida Sopolli madaniyati an’analarining qayta tiklanish jaraѐni kechadi. Endi barcha sopol buyumlar kulolchilik charhida yasaladigan bo‘lgan. Sopol buyumlari shakl jihatidan Sopolli madaniyati sopollaridan farq qilsa-da, yasalish texnikasi va uslubi bo‘yicha deyarli farq qilmaydi. Kuchuktepada o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, sopol charxiga o‘tish evolyusion yo‘l bilan amalga oshgan. Agar Kuchuktepaning eng quyi qatlamlarida 72 % sopollar qo‘lda, 28 % sopollar charhda yasalganligi kuzatilgan bo‘lsa, vaqt o‘tishi bilan charxda yasalgan sopollarning nisbati oshib, Kuchuk II davriga kelib sopollar 100 % charhda yasalgan. Demak, Qadimgi Baqtriya madaniyati Sopolli madaniyati an’analarining tiklanishi asosida paydo bo‘lgan.
Biz o‘z tadqiqotlarimiz davomida Kuchuk I davrida charhda ishlangan sopollar majmuasiga eьtiborimizni qaratdik. Natijada, Kuchuktepa madaniyatining eng rivojlangan paytida ham ayrim ѐdgorliklarda, jumladan Kuchuktepa, Jarqo‘tonda sopollarni charhda yasash udumining unutilmaganligining, haѐt tarzidan to‘liq chiqib ketmaganligining guvohi bo‘ldik.

1. 
   Grantovskiy E.A. Iran i iransы do Axemenidov. Osnovnыe problemы. Voprosы xronologii. - M., 1998.
   

- S.106-107.

2. 
   Sagdullaev A.S. Usadьbы Drevney Baktrii. Tashkent, 1987.
   

3. 
   SHaydullaev SH.B. SHimoliy Baqtriya ilk temir davri arxeologiyasining ayrim muammoli masalalari xususida / O‘zbekiston-qadimda va o‘rta asrlarda. (Respublika ѐsh tarixchi olimlari anjumanining ma’ruzalari matn. 16-17 mart). - Samarqand, 1992. B.34-36.
   

www.arxeologiya.uz ₃₈

O‘ZBEKISTON HUDUDIDA DAVLATCHILIKNING PAYDO BO‘LISHI VA RIVOJLANISH BOSQICHLARI (BAQTRIYA MISOLIDA)

Qadimgi Baqtriya madaniyatining ilk davri moddiy madaniyati ashѐlari (Kuchuk II) faqat Baqtriya va Marg‘iѐna hududlarida uchraydi, demak u shu hududlarda shakllangan.