Shaxsning tashqi qiyofasi ifodalovchi sifatlar

---

Alisher Navoiy nomidagi o’zbek tili va adabiyoti universiteti Filologiya va tillarni 
o’qitish (o’zbek tili) yo’nalishi talabasi Azodova Boltabika Murodjon qizininig 
Shaxsning tashqi qiyofasi ifodalovchi sifatlar
Mavzusidagi
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
 
Ilmiy rahbar:f.f.d prof. M.Qurbonova 

---

MUNDARIJA 
Bitiruv malakaviy ishning umumiy tavsifi ………………………………….. 
1-BOB. Sifat soʻz turkumi toʻgʻrisida ………..……………………………… 
Bob boʻyicha xulosa………………………………………………………….. 
2-BOB. Oʻz qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi sifatlar……………….. .. 
2.1. Oʻz qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi ijobiy maʼnoli sifatlar…….
2.1. Oʻz qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi salbiy maʼnoli sifatlar……
Bob boʻyicha xulosa……………………………………………………. 
3- BOB. O‘zlashgan qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi sifatlar…
3.1. O‘zlashgan qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi ijobiy maʼnoli sifatlar
……………………………………………………………………………….. 
3.1. O‘zlashgan qatlamga oid tashqi qiyofa ifodalovchi salbiy maʼnoli sifatlar
………………………………………………………………………………… 
Bob boʻyicha xulosa…………………………………………………….. 
Xulosa………………………………………………………………… 
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati………………………………………..

---

BITIRUV MALAKAVIY ISHNING UMUMIY TAVSIFI 
Mavzuning dolzarbligi. 
So‘z turkumlarini ham nazariy, ham amaliy asosda 
oʻrganish ancha vaqtdan buyon davom etib kelmoqda. Har bir soʻz turkumi kabi sifat soʻz 
turkumi ham mustaqil soʻz turkumi sifatida belgi, hajm, maza-taʼm kabi oʻziga xos 
xususiyatlari bilan boshqa soʻz turkumlaridan ajralib turadi. Predmet(lar)ning belgisi, 
hidi, rangi, tusi, shakli, hajm-oʻlchovi, holati, taʼmi, mazasini bildiruvchi mustaqil soʻzlar 
sifat deyiladi. Bundan koʻrinib turbdiki, sifatlar narsaning belgi-xususiyatini turli nuqtai 
nazardan ifodalashi (anglatishi) mumkin. Bunday begilar bevosita insonga yoki 
borliqdagi jonli va jonsiz narsalarga tegishli boʻlishi mumkin. Ayni vaqtda sifatlarning 
maʼnolari va maʼnoviy (leksik va koʻchma maʼnolari) xususiyatlarini talqin etish bahsli 
holatdadir. Bunga sabab soʻz maʼnolarining oʻzgarishi, yaʼni yangi maʼno hosil boʻlishi 
hamda undagi maʼnolardan biri yoki bir qanchasi soʻzning kam qoʻllanishi tufayli 
arxaiklashishi hisoblanadi. 
Sifatlarning soʻz turkumi sifatidagi xususiyatlari tilshunos olimlar tomonidan bir 
necha marta oʻrganilgan. Xususan, ularning maʼnolari, yaʼni semantikasi hamda 
maʼnoviy guruhlari umumiy planda tadqiq etilgan
1
. Shuning uchun ham bitiruv 
malakaviy ishimiz mavzusining dolzarbligi shundaki, sifatlarning alohida bir lugʻaviy 
maʼnoviy ruhlaridan biri sifatida oʻrganilayotgan tashqi qiyofa ifodalovchi sifatlarning 
maʼnolari talqin, yaʼni ushbu bitiruv malakaviy ishimizning mavzusi maʼlum maʼnoda 
oʻzining tadqiqini kutib yotibdi. Shuning uchun ham “Tashqi qiyofa ifodalovchi 
sifatlarning semantikasi” nomli mazkur mavzuda haligacha maxsus ilmiy tadqiqot ishi 
yuzaga kelmagan.
2
Shu oʻrinda taʼkidlash kerakki, semantika termini soʻz maʼnosi yoki 
maʼnolari degan maʼno anglatadi. Albatta, sifat soʻz turkumi yuzasidan amalga oshirilgan 
ilmiy ishlarga tayanilgan holda biz ushbu bitiruv malakaviy ishimizni amalga oshiramiz. 
Raxmatullayev Sh„ Abduraxdyunov I. Hozirgi o'zbek adabiy tilida koʻlam sifatlari // O’zbek tili sa adabiyoti. -
1972. №3. -B.43-48.; Sodiqova M. Hozirgi o’zbek tilida sifat. -Toshkent: Fan, 1974. Maʼrufov 3. M. O‘zbek 
tilida sifatlarning qiyosiy darajasi // Til va adabiyot instituti asarlari, 1-kitob. -Toshkent, 1949. -B.31-39.; 
Maʼrufov 3. M. Soʻz sostavi. Ot va sifat. -Toshkent, O‘zbekistan SSR Fanlar akademiyasi nashriyoti, 1956.

---

Yuqorida aytilganlardan koʻrinib turibdiki, bitiruv malakaviy ishimizning mavzusi 
maʼlum bir dolzarblikka ega.