Shaxs rivojlanishining pedagogik va psixologik diagnostikasi

UMUMIY XULOSALAR
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, tadqiqot natijalariga tayangan holda quyidagicha xulosalarga kelindi:

1. 
   Pedagogika-psixologik diagnostika o‘qituvchidan professional faoliyati jarayonida maxsus tayyorgarlik talab qiluvchi murakkab sohadir. Pedagog-psixolog (tashhischi) egallashi kerak bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalar shunchalik keng va murakkabki, uning o‘zlashtirilishi bilan psixodiagnostikani professional pedagog-psixolog faoliyatining negizi sifatida e’tirof etilishiga sabab bo‘ladi.
   
2. 
   Diagnostik faoliyat o‘z maqsadiga ko‘ra tashhis (diagnoz) yo‘nalishining turli ko‘rinishlariga ega bo‘ladi. Qo‘yilgan tashhis o‘rganilayotgan xususiyatlarni shakllantirishga yoki korreksion ishlarni tashkil etishga qaratilgan amaliy tavsiyalar bilan ifodalanadi.
   
3. 
   Diagnostika yorqin namoyon bo‘luvchi individual-psixologik, psixofiziologik xususiyatlar asosida olingan ma’lumotlarni taqqoslash bilan alohida kishi yoki ma’lum shaxslar guruhi borasida xulosa chiqarish demakdir.
   
4. 
   Diagnostik metodni xarakterlayotganda, uning o‘lchash-sinash yo‘nalishining ko‘rsatgichi bilan chegaralanib qolish yetarli emas. Aks holda tushuntirish g‘olibligi eksperiment metodga beriladi. Haqiqatdan esa diagnostik tadqiqot o‘ziga tushuntirish elementlari, sabablarni ochish, nihoyat talablarga mos kelgan tavsiyalarni ishlab chiqishni o‘ziga kiritishi kerak.
   
5. 
   Psixodiagnostikada qo‘llaniladigan ob’ektiv metodlar xilma-xil bo‘lib, uning ko‘proq qo‘llaniladigan turlariga kuzatish, so‘roq, test, eksperiment va modellashtirish sinaluvchi faoliyati mahsuldorligini o‘rganishga oidlari kiradi.
   
6. 
   So‘nggi yillarda ko‘pgina mutaxassisliklar psixologiyaga va inson xulq-atvoriga bir qator talablar qo‘ymoqda. Shu bilan birga kishining professional layoqatini belgilovchi har xil psixologik sifatlarning aniq diagnostikasi talab etiladi. Mazkur sharoitda psixodiagnostik metodlardan foydalanish kishilarning professional tayyorgarlik va tanlash jarayonlari bilan uzviy bog‘liqdir. Dunyoda pedagogik-psixologik diagnostik metodlarning mingdan ortiq turlari mavjud bo‘lib, ulardan samarali foydalanish uchun mutaxassis malakali bilim va ko‘nikmaga ega bo‘lishi kerak. Ba’zan esa umumiy metodlar chizmasini o‘zlashtirib olish ham amaliy faoliyatda yo‘nalish sifatida yaxshi samara berishi mumkin.
   
7. 
   Insonning bilish faoliyatida xayol, tafakkur, nutq va boshqa muhim psixik jarayonlar muhim o‘rin egallaydi. Har qanday aqliy faoliyat bilishga, tajribaga va ijodiy tafakkurga asoslanadi. Tafakkurning muhim operatsiyalari analiz va sintez, umumlashtirish va mavhumlashtirish bo‘lib, har qanday aqliy faoliyatda o‘zaro bog‘lanib keladi.
   
8. 
   Inson aqliy faoliyati xususiyatlari boshqa oliy psixik funksiyalar, xotira, iroda, hissiyot hamda shaxsning individual-psixologik xususiyatlari va odatlari bilan chambarchas bog‘liq o‘ta maxsus usul hisoblanadi.
   

TAVSIYALAR:
- ta’lim tizimida shaxsning rivojlanishida samaradorlikka erishish maqsadida pedagog-psixologik diagnostika imkoniyatlariga doir o‘quv-metodik ta’minotni yaratish maqsadga muvofiq;
- pedagog kasbiy faoliyatining yuqori darajada bo‘lishi uchun pedagogik va psixologik diagnostikani amaliyotda qo‘llash ko‘nikmalarini rivojlantirib borishi zarur;
- ta’lim oluvchilarda yangiliklarga tashnalik va doimo mustaqil o‘qish hissini shakllantirishda diagnostik metodlarni qo‘llash harakatlantiruvchi motiv sifatida belgilanadi.
MUNDARIJA