Sharq filologiyasi va falsafa fakulteti turkiy tillar kafedrasi

Birinchi  bosqichda,

  u  yozuvchi  ketidan  borib,  yuqorida  qayd  qilingan 

mahorat talablari asosida asl nusxada tasvirlangan ob

’ektni qaytadan, xuddi muallif 

singari,  badiiy  yo

’sinda  o’zlashtiradi;  ikkinchi  bosqichda  esa,  boshqa  tilda 

o

’quvchi kitobxonni ko’z oldiga keltirib, o’sha ikkinchi til xususiyatlarini e’tiborga 

olgan holda tarjima matnini yaratadi. Demak, birinchidan, tarjimon asardagi badiiy 

voqelikni  bilishi,  bu  voqelik  ichiga  asl  nusxa  muallif  bilan  birgalikda  kira  olishi, 

muallif va kitobxon dilini tushunishi, ularning dunyoqarashi va idrok etish hissini 

anglab  yetishi,  ikkinchi tomondan,  tarjima  adabiyoti  vakili va  o

’quvchisi sifatida 

asl nusxani qayta yaratishi lozim bo

’ladi. 

Original ijodda ham, tarjimada ham badiiy tasvir vositalari va she

’rda so’z 

tanlash  muammosi  kuchli  mahorat  talab  qiladi.  Adib  asar  yaratayotganda  qanday 

so

’z ishlatsam ekan, deb maxsus o’ylab o’tirmaydi. Xayolda paydo bo’lgan fikrni 

o

’sha  zahotiyoq  aniqroq  qilib  qog’ozga  tushiradi.  Tarjimada  esa  vaziyat 

o

’zgacharoq. Tarjimon asarni boshqa tilda qayta yaratish uchun muallifning fikrini 

uzoq  vaqt  pishitadi,  o

’ziga  singdirib  oladi,  keyin  matn  xarakteriga  qarab  so’z 

---

 

13 

tanlaydi,  bu  so

’zlar  ma’nosi,  jarangdorligi,  shakli,  uslubiy  muqobilligi,  asl 

nusxadagi fikrni iloji boricha to

’laroq ifodalashi tashvishida yonadi. 

Tarjimon  tinmay  mehnat  qiladi.  Bu  xususda  L.  Penkovskiyga  murojaat 

qilaylik:  «Mening  tarjimam  nashr  qilingandan  keyin  bir  yil  yoinki  ko

’proq  vaqt 

o

’tar,  shunda  ham,  har  qachongiday,  nimadir  o’z  poyoniga  yetmaganday, 

qayerdadir  tarjimaning  u  yoki  bu  tomonlarini  mustahkamlash  yo  bo

’lmasa 

almashtirish  kerakday,  qayerdadir  qolib  ketgan  bo

’shliqni  to’lg’azish,  matnning 

uyoq-buyog

’ini tekislash, tozalash, silliqlash, qora dog’larini yuvish, rangi-ro’yini 

oydinlashtirish  kerakday  ko

’rinadi.  Agar  o’z  ishingni  sevsang,  doim  yetuklikka 

intilsang, shunday bo

’laveradi. Bu ishning esa cheki yo’q». deb ta’kidlaydi.  

Haqiqatdan  ham  shunday,  agar  har  bir  inson  o

’z    ishini  sevsa,  o’z  ishi 

ustida  muntazam  shug

’ullansa  yetuklikka,  komillikka  erishadi.  Bu  bitiruv 

malakaviy ishida Abdulla Oripovning 

“Hur o’lkam” nomli she’riy kitobini o’zbek 

tiliga tarjimasini ko

’rib chiqamiz.  

 

---

 

14