Шахс ва жамият ўқитувчи учун услубий қўлланма

I ҚИСМ. НАЗАРИЙ МАШҒУЛОТЛАРНИ ЎТКАЗИШ БЎЙИЧА УСЛУБИЙ ТАВСИЯЛАР
Ўқув қўлланмаси мавзуларига тавсиялар тузишда муаллифлар ушбу фан ўқитувчиларининг аксарияти фалсафа, социология ва ҳуқуқ каби фанлар эмас, балки тарих фани бўйича мутахассис эканликларини эътиборга олдилар. Шу сабабли қуйида баён қилинадиган материалларнинг ҳажми турлича бўлиб, улар биринчи навбатда мавжуд мавзулар бўйича махсус касбий қўшимча билимлар зарурлигини назарда тутади.


1-боб. УМУМИЙ ХАРАКТЕРИСТИКА
Келтирилган материаллар бир-бири билан боғлиқ ва бир-бирини тўлдиради. Уларда дунёни, шу жумладан инсон ва жамиятни илмий ўрганиш муаммолари тўғрисида, инсон вужудга келишининг табиий ва ижтимоий омиллари, жамият ривожланишининг қонуниятлари ва цивилизациявий тараққиёт босқичлари тўғрисида маълумотлар мавжуд.
Уларни ўрганишга услубий ёндошувларга келсак, ўқувчилар “цивилизация”, “маданият”, “қадриятлар” каби тушунчаларни, умуман курсни бир бутун тизим сифатида ташкил этувчи асосий тушунчаларини англаб етишлари жуда муҳимдир. Бунда ушбу тушунчаларнинг кўп маъноли эканлигини ҳисобга олиш зарур. “Цивилизация” тушунчасига келадиган бўлсак, ўтмишдаги ва ҳозирги замон тадқиқотчиларининг унга берган таърифларини очиб бериш керак. Марказий Осиё минтақасининг умумцивилизациявий жараёндаги ўрнига доир масалани муҳокама қилиш учун вақт ажратиш зарур. Бунда ўқитувчи мавжуд кўплаб адабиётлардан, жумладан, қуйидагилардан фойдаланиши мумкин:
- Очерки по истории государственности Узбекистана. Т., Шарк, 2001.
- С. Норқўзиев. Инсон ва жамият. Наманган, НамДУ. 1997.
Ундан ташқари, ўқувчиларнинг “жамият”, “инсон” каби дунёқарашнинг асосий тушунчаларини идрок этишлари учун ҳамда жамиятнинг мураккаб тузилишга эга эканлигини, шижоат билан ўзгараётган воқеликни кўрсатиш учун маълумотлар берилган. Мавжуд материал ҳозирги замон жамиятининг тузилиши ва ривожланиш тамойиллари тўғрисидаги билимларни янада чуқурлаштириш учун асос бўлиб хизмат қилади, бу эса ўқувчиларнинг тўлақонли ижтимоийлашуви учун ҳаётий заруратдир.
Шунингдек, ўқувчиларнинг эътиборини ушбу фаннинг бошқа гуманитар фанлар (энг аввало ватан тарихи ва жаҳон тарихи) ва табиий фанлар (масалан, биология, химия, астрономия ва бошқалар) билан фанлараро алоқаларига қаратиш лозим.