Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

 
16-Mavzu: Toshkent iqtisodiy rayoni shaharlari 
Reja: 
1. Toshkent iqtisodiy rayon shaharlari 
2. Toshkent shahri
Toshkent iqtisodiy rayoni respublikada poytaxt mintaqasi, rivojlangan sanoat, 
qurilish, transport tizimi, iqtisodiy va ijtimoiy infratuzilmasi, o‗zining iqtisodiy-
ijtimoiy, demografik va urbanistik salohiyati bilan yuqori mavqeni egallaydi. 
Bunga uning qulay geografik o‗rni, tabiiy-geografik, iqtisodiy-ijtimoiy, tarixiy, 
demografik va boshqa qator omillar ta‘sir ko‗rsatgan.
Mintaqaning tog‗ va tekislikning kesishgan qismida, g‗arb va sharqni 
bog‗lovchi muhim karvon yo‗llari bo‗yida joylashgani, bu erdan Chirchiq va 

---

61 
Ohangaron daryolarining oqib o‗tishi azaldan ko‗plab aholi manzilgohlarining 
vujudga kelishida bosh omil bo‗lib hisoblangan.
 
Keyinchalik Toshkent-Krasnovodsk (hozirgi Turkmanboshi) va Toshkent – 
Orenburg, Turkiston - Sibir, Toshkent - Barraj, Toshkent-Yangiyo‗l-Chinoz, 
Toshkent – Keles - Darvoza, Toshkent - Angren temir yo‗llarining qurilishi, 
Toshkent-Xojikent, Toshkent - Xovos temir yo‗lining elektrlashtirilishi uning 
transport geografik o‗rnini yaxshiladi, Shu bilan birga Katta O‗zbek trakti, 
Chimkent, Jizzax, Qo‗qon va boshqa yo‗nalishdagi magistral yo‗llar boshqa 
o‗lkalar bilan iqtisodiy aloqalarini mustahkamladi va bu yerlarda qator aholi 
manzilgohlarini vujudga kelishiga sabab bo‗ldi.
Mintaqani vujudga kelishidagi yana bir muhim omil-ko‗p funksiyali, katta 
ilmiy-texnik, geosiyosiy va iqtisodiy - madaniy qudratga ega bo‗lgan rivojlangan 
sanoat va transport tuguni, poytaxt-Toshkent shahrining mavjudligidir. Uning ta‘sir 
doirasida mintaqada shaharlashish jarayoni jadal bormoqda. 
Iqtisodiy rayon urbanistik salohiyatining yuqoriligi bilan ajralib turadi. 
Urbanizatsiya darajasi 73,2 foizni tashkil etadi. Jami shaharlar soni 17 ta bo‗lib, 
yagona millioner shahar, 3 ta katta va 3ta o‗rta shaharga ega. ( -jadval). Hududiy 
urbanistik tarkibiga ko‗ra Toshkent shahri va Toshkent viloyati shaharlaridan 
iborat.