Щадимги европада илк фалсафий билимлар ривожи, ижтимоий таращщиёт, маданий жараёнлар

Асарлари. Қадимги файласуфлардан асарлари тўлиқ равишда етиб келгани бу Афлотундир.
Тарихий манбаларда келтирилишича, аллома ўзидан кейин ўттиз бешдан ортиқ диалог тарзида асарлар ёзиб қолдирган. Баъзи бир тадқиқотчиларнинг фикрича, Афлотун номи билан боғлиқ бўлган асарлардан айримлари унга тааллуқли эмас дейишади.
Ҳақиқатда ҳам Афлотун йирик фалсафий мактабнинг асосчиси бўлганлиги ва шунингдек, ўша даврда эса файласуфларнинг асарлари мактаб асосчисининг номи билан жамоатчиликка тақдим этилгани боис бу гуруҳга мансуб тадқиқотчилар баъзи диалогларнинг Афлотун томонидан ёзилганига шубҳа билан қарайдилар. Бунга Афлотун асарларидаги зиддиятлар, қарама-қарши фикрлар, диалогларнинг турли савияда битилгани ҳам сабаб бўлган. Лекин бу ҳақда Арасту келтирган маълумотларни бирдан-бир тўғри маълумотлар деб аташ мумкин. Чунки Арасту Афлотуннинг энг яқин дўсти ва шогирди бўлган. Тадқиқотчиларнинг кўрсатишича Афлотуннинг «оғзаки нутқлари” умумлаштирилиб “фаровонлик тўғрисида” ёзилган асарлари бизгача етиб келган эмас. Афлотуннинг асарлари унинг тадқиқотчилари томонидан тўрт қисмга ажратилган. Биринчи қисмга “суқротчилар диалоги” деб ном берилган. Бу асарлар асосан Афлотун Суқротнинг қўувчиси бўлган даврда ёзилган бўлиб, унда устозининг қарашлари ҳаққоний акс эттирилган. Бунга файласуфнинг қуйидаги асарлари киради. «Лахес” (жасурлик ҳақида), “Хармид” (донолик ҳақида”, “Критон” (қадрият ҳақида), “Протогор” (фазилатлар ҳақида), “Ефтифрон” (художўйлик ҳақида), “Лисид» (севги ва дўстлик ҳақида). Унинг «Суқрот Апологияси” ҳам шу қисмга тааллуқлидир. Мазкур асарлардан Афлотунга хос тушунчалар мазкур таҳлил қилиш услуби эндигина шакллана бошлаган даврини кўриш мумкин. Иккинчи қисмга Суқротчилар доирасидан Афлотунчилар доирасига ўтиш даврида ёзилган асарлари киради. Булар: «Горгий”, “Кратий”, “Катта Гиппий” (унда биринчи маротаба Афлотуннинг “Эй дос” назарияси ифодаланган). Мазкур асарларда Афлотун фалсафий таълимотининг асосий ғоя ва тушунчалари ишлаб чиқилган. Учинчи қисмга оид асарлар файласуфнинг баркамоллик даврида ёзилган “федр”, “федон”, “Давлат”. Шунингдек бу қисмга шакллардан устун турувчи тушунчалар баён этилган етук диалоглар ҳам киради. Мазкур асарларда Афлотун фалсафий таълимоти яхлит шаклга солинади ва муфассал далиллаб берилади. Тўртинчи қисмга Афлотуннинг қуйидаги диалоглари киради. “Театет”, “софист”, “политик”, “Ьимей”, “фалеб”, “Парменид”, “қонунлар” каби диалоглари киради. Мазкур асарлар Афлотун ижодининг якуни ҳисобланади. Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, Афлотун диалогларининг услуби эркин, улар ҳам фалсафий, ҳар бадиий жиҳатдан чуқур баён этилган.