Sh. Ya. Zokirxo’jayev, M. U. Solihov Shifokor va bemor

I bob. BIO ETIK A T O ’G ’R ISID A TUSH UN CH A
1. Tibbiyot bioetikasi tushunchasi va uning vazifalari
Bioetika - biomeditsina fanlarini fanlararo taraqqiyot va sog’liqni 
saqlash amaliyoti soxasiga yangi texnologiyalarni joriy etish natijasida 
yuzaga kelgan etik, falsafiy, antropologik muammolarni tadqiqot qiluv- 
chi fan soxasidir. Xozirgi zamon tibbiyoti va boshqa fanlarni rivojlanishi 
ko’pgina ijtimoiy va ruxiy muammolarni xal qilinishini taqozo etadi.
GL BAL
BIOETHICS
l-rasm.
Van Rensseler Potter - Amerika
o ’sma kasalliklari assosiyasiyasi pr.ezidenti.
Bioetika termini Amerika vrachi Van Ransseler Potter tomonidan 
(Van Ransselaer Potter) "Bioetika: yashab ketish ilmi" (1971 y.) "Bio­
etika: kelajakga ko’prik" (1972 y.) kitoblarida ekologik etikani aloxida 
variantini ifodalash uchun foydalangan (l-rasm.). Potter g ’oyasi gu- 
manitar va biologik fanlarni bir yo’nalishda xarakat qilib fan texnika ta- 
raqqiyoti natijasida yerdagi xayotni noto’g ’ri zararli ko’rinishga kirish- 
ishini oldini olishdan iborat edi. 1964 yilgi Butun dunyo mediklari as- 
sotsiatsiyasining Xelsinki deklarasiyasida ilmiy izlanishlarda rioya qilish 
uchun birinchi xalqaro etika standard ishlab chiqildi. Tibbiy tadqiqot- 
laming ikkinchi etik standartlari 2000 yil Butun dunyo mediklari asso- 
tsiatsiyasining Xelsinki II deklarasiyasi tarkibida qabul qilindi.
7

---

Bioetika fani o ’rganuvchi muammolar:
Reproduktiv texnologiyalar (suniy urug’lantirish, "probirkada" 
urug’lantirish, surrogat onalik) va abort, kontrasepsiya;
Inson va xayvonlarda tadqiqot o’tkazish;
Bemorni o ’tkaziladigan radikal muolajalarga munosabati, uni shu 
masalalardagi xuquqi;
O ’lim tushunchasini aniqlashtirish, o’zini o ’ldirish va evtanaziya 
(faol, sust, ko’ngilli);
O ’lishi aniq bemorlarga munosabat (xospislar);
Vaksinasiya va OITS;
Oilani rejalashtirish va demografiya masalalari;
Genetika muammolari (gen tadqiqotlari, gen injeneriyasi 
genoterapiya);
Transplantologiya;
Sog’liqni saqlash soxasida odilona xolislik;
Insonni klonlashtirish;
O ’zak xujayralar bilan tadqiqotlar va boshqa masalalar.