|
TURAR-JOYLAR HAVOSINI SANITARIYA JIHATIDAN NAZORAT QILISH
Atmosfera havosini nazorat qilish Davlat sanitariya xodimlari tomonidan bir qator qonuniy hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Ular davlatning qonuniy, direktiv hujjatlari, qaror va farmo-yishlari, yuqori tashkilotlarning buyruqlari, davlat standartlari, shuningdek SNiP, SN va boshqa hujjatlardir. Qabul qilingan Kon-stituciyaning 18-bandida shunday deyiladi. Hozirgi va kelajak av-lodning manfaatini ko’zlab insonni o’rab turgan muhitni yaxshilash, tabiiy boyliklardan, suv manbalaridan, yerdan, o’simlik va hayvonot dunyosidan oqilona, ilmny asosda foydalanish suv havzalarini, at-
*—harorat 400° S bo’lganda ishlatiladigan unifikaciyali apparat.
**—ko’mir changini ushlovchi apparat.
***—qurumni ushlab qoladigan moslama,
****—sul’fat kislota bug’ini ushlab qoladigai moslama.
mosfyera havosini ifloslanishdan saqlashning zaruriy tadbir va choralarini amalga oshirish zarur.
Asrimizning 70-yillaridan boshlab atmosfera havosining muhofazasini kompleks ravishda olib borish davlat muassasa-larining maxsus vakillari tomonidan amalga oshiriladi. Jumladan:
Davlat gidrometeorologaya va tabiatni muhofaza va nazorat qilish davlat inspekciyasi.
Sog’liqni saqlash vazirligi qoshidagi Davlat sanitariya- epidemiologaya Bosh boshqarmasi.
Ichki ishlar vazirligi, Davlat avtomobil inspekciyasi kabi tashkilotlarni ko’rsatib o’tish mumkin.
YUqorida ko’rsatilgan idoralar o’zlariga yuklatilgan vakolatga asosan faoliyat ko’rsatadilar.
Atmosfera havosining muhofazasi Davlat nazorati nizomida to’la- to’kis aks ettirilgan. Bulardan tashqari, har bir idora va tashkilotlar uchun atmosfera havosining muhofazasi borasida bajariladigan vazifalar Davlat tomonidan tasdiqlangan nizomlarda aniq bayon etib o’tilgan.
Bu vazifalar quyidagicha:
Atmosfera havosini muhofaza qilish uchun chiqarilgan qonun, qoida va normalarning bajarilishini sanitariya nazoratiga olish.
Aholi turar joylaridagi atmosfera havosi tarkibining yomonligani o’z vaqtida aniqlab, bu haqda ogohlantirish.
Aholi turar joylari havosining uning turmush sharoitiga, sihat- salomatligiga ta’sirini o’rganish va unga choralar ko’rish.
Bu vazifalaryai amalga oshirish uchun sanitariya vrachlari o’z mehnat
faoliyatlari davomida ogohlantirish va kundalik sanitariya nazoratini amalga oshiradilar. Ogohlantirish sanitariya nazorati ilmiy asosda, sinchkovlik bilan, qonun va qoidalardan to’g’ri foydalangan holda olib borilsa, kundalik sanitariya nazoratini o’rnatish oson bo’ladi.
Ogohlantirish sanitariya nazorati yangi quriladigan sanoat korxonalari, qishloq xo’jalik ob’yektlari, kengaytirishga mo’ljallangan yer maydonlariga baho berish va ularga xulosa yozishdir. Bunday vazifaning sanitariya-epidemiologiya stanciyasi tomonidan bajarilishi sog’liqni saqlash to’g’risidagi qonunning 20-bandida ifodalangan. Sanitariya vrachi xulosa yozishdan oldin quyidagi masalalarni ko’rib chiqishi va ularni to’g’ri yoki noto’g’ri ekanligini aniqlashi shart.
Aholi turar joylari yaqiniga qurilgan ob’yektlar bilan turar joylar oraligidagi funkcional zonalarning gigienik jihatdan to’g’ri-noto’g’riligini aniqlash.
Atmosfera havosiga tushadigan chiqindilar tarkibidagi zararli moddalarning ruxsat etiladigan miqdorini aniqlash, kelajakda ularning kimyoviy tarkibi o’zgarishini belgilash.
Sanitariya-himoya zonasini tashkil qilish va ularning masofa-larini aniqlash. Bunda ob’yektlar qaysi sinflarga bo’linishini hisobga olish.
Oldindan atmosfera havosining aslidagi tarkibini va unga qo’shiladigan ifloslanishni hisobga olish, zararlangan havoning odam organizmiga biologik ta’sirini inobatga olgan holda hisob-kitob qilish.
Atmosfera havosini muhofaza qilish uchun ishlab chiqilgan tadbir- choralar kelajakda zararli moddalarga ishlab chiqilgan ruxsat etiladigan miqdorni ta’minlay oladimi yoki yo’qmi ekanligini aniqlash.
Ogohlantirish sanitariya nazoratining birinchi bosqichi shulardan iborat.
Sanitariya nazoratining keyingi bosqichi — ob’yektlarni qurish va qayta ishlash, ularni kengaytirish uchun ishlab chiqilgan loyihalarni sinchkovlik bilan tekshirish va xulosa yozish hisoblanadi.
Barcha loyihalar sanitariya muassasalari tomonidan ko’rib chiqilishi shart emas. Agar ishlab chiqarilgan loyihalar sanitariya normalari va qoidalariga zid bo’lsa, sanitariya organlari tomonidan qayta ko’riladi va obdon o’rganilib, so’ngra xulosa yozib byeriladi.
Sanitariya vrachi loyihalarni izchillik bilan ko’rib chiqadi, ularni atroflicha o’rganib, belgilangan limit asosida unga xulosa yozadi. U faqat bitta loyihani tanlab, uni atroflicha o’rganib unga xulosa yozadi. Bunday tadbir qonunga xilof hisoblanmaydi.
Ogohlantirish sanitariya nazoratining uchinchi bosqichdagi vazifasi qurilib bitkazilgan ob’yektlarni foydalanishga topshirish hisoblanadi. U sanitariya vrachi ishtirokida bajariladi.
Sanitariya vrachlari ishchi va davlat komissiyasi a’zolariga qo’shiladilar va bunda faol qatnashadilar. Ular komissiya a’zosi sifatida aholi turar joylaridagi atmosfera havosi ifloslanishining oldini olish uchun ishlab chiqilgan tadbir-choralarning bajarilishini tekshiradilar. Barcha mo’ljallangan ishlar loyiha asosida bajarilganini davlat komissiyasi a’zolari ko’rib, ishonch hosil qilganlarvdan so’ng uni akt bilan hujjatlashtiradilar.
Ogohlantirish sanitariya nazorati faoliyatidagi eng mas’uliyatli
ishlardan biri rayon loyihasiga va uning sxemalariga, shahar va ishchi
posyolkalarining qurilish loyihalariga, ayniqsa atmosfera havosini himoya
qilish to’g’risidagi qonunlarning bajarilishiga xulosa yozish hisoblanadi.
1971 yilda tasdiqlangan (SN-245-71) «Sanoat korxonalarini
loyihalashning sanitariya normalari»ga asosan sanitariya-himoya zonalari
va mazkur zonalarga joylashgan ob’yektlar tekshiriladi.
Lozim topilsa, chiqindilarning havoda tarqalishi tekshiriladi. Ular (SN-369-74) sanitariya normalari bo’yicha bajariladi. Mo’ri dudburonlari balandligini aniqlash ham muhim hisoblanadi.
Barcha texnologik jarayonlar vaqtida korxonalardan ajralib chiqadigan
chiqindilar miqdori hisobga olinadi. Loyihada tozalash
inshootlarining ishlash usuli, agregatlarning soz va nosozligi ham inobatga olinadi.
Mabodo loyihada birorta kamchilik topilgudek bo’lsa, unday loyiha qayta ko’rib chiqishga qaytariladi. Agar loyihada ko’zga ko’rinarli kamchiliklar topilgudek bo’lsa, u holda loyiha rad etiladi.
Qurilish qanday ketayotganini sanitariya nazorati xodimlari kuzatib boradilar, kamchiliklar kelishilgan holda tuzatiladi. Ob’yekt foydalanishga topshirilishidan oldin uning sanitariya-texnik holati yoritilishi, ventilyaciyasi va boshqalar bir necha bor yaxshilab tekshirilishi zarur. Ularning normal ishlashiga ishonch hosil qilgandan so’ng mazkur ob’yekt davlat komissiyasi tomonidan qabul qilinishi mumkin.
Atmosfera havosini tekshirish uchun namunalar turar joylarning turli zonalaridan olinadi. Mabodo olingan ma’lumotlar gigienik jihatdan talabga javob byermasa qo’shimcha tadbirlar ko’riladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
