Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

4 .3 7 .l./7-rasm. Ip 
joylashtiruvchi qurilmalarning joylashishi.
4 .3 7 .l.A-rasm 
T o‘qimaning o ‘rilish jarayonining ignadon yuqorisidan
ko'rinishi.
Ignalarga ipni joylashtimvchi qurilmalar o ‘ziga xos ishlash usullariga 
ega b o ‘lib, ular (to‘rttasi) aravacha bilan birgalikda bir-birlaridan 
ma’lum masofada (bitta to'quv tizimi o'lchamida) ortda joylashgan 
holda harakatlanadi. Ip joylashtiruvchi qurilmalar harakatlari davomida 
o ‘zlariga tegishli bo'lgan to'quv tizim ignalariga yangi ipni joylash- 
tiradilar. Natijada aravachaning ignadonlar sirti bo'ylab har bir hara- 
kati davomida (qo'llanilayotgan to'quv tizimlari soniga ko'ra 1-4) 
ikkitadan to'rttagacha bo'lgan o ‘ri 1 ish qatorlarini hosil qiladi.
To'quv avtomatlarida murakkab o'rilishlardagi aralash trikotaj 
to'qimalarini ishlab chiqarishda to'quv tizimlari sonini qisqartirmay, 
barcha tizimlarning texnologik imkoniyatlaridan to'laqonli foydala­
niladi. Natijada serunum va sifath trikotaj mato va mahsulot qismlarini 
andoza gardishi bo'ylab xomashyodan samarali foydalanib to'qiladi.
163

---

RTR rusumli to‘quv avtomatlarining texnologik imkoniyatlarini 
yuqori ekanligi, ularda tixrli tarkibiy tuzilishlardagi (tabiiy, sun’iy va 
aralash tolali) iplardan bichib-tikib, muntazam va yarim muntazam 
usullarda trikotaj mahsulotlari ishlab chiqariladi. Avtomatlaming 
texnologik imkoniyatlariga ko‘ra, ikkala ignadonlardagi ignalar ribanali, 
interlokli, aralash, to ‘liq va to ‘liq bo‘lmagan tartiblarda joylashtirilib, 
ikki qatorli to ‘qilgan bosh (ribana), hosila (interlok), aralash (ribana> 
pike) va naqshli trikotaj matolar va donah trikotaj mahsulot qismlari 
ishlab chiqariladi. To‘quv ignadonining birini qo‘llab (ikkinchi ignadon 
ignalarini vaqtincha yoki to ‘liq o ‘chirib) bir qatorli o'rilgan bosh, 
hosila, naqshli va aralash o ‘rilishlardagi to‘qimalaming bir qator oddiy 
va murakkab turlari ishlab chiqariladi.
Bunday murakkab tuzilish va xususiyatga ega bo'lgan interlok 
asosli aralash o ‘rilishli trikotaj to'qimalari, tuzilishlari va xususiyatlari 
jihatidan o'ziga xos bo'lib, ular 4.37.1.v-rasmda tasvirlangandek bitta 
to'liq o'rihshli halqa qatori uchta ipdan shakllangan. Birinchi o‘rilish 
qatori 
1
ignalar I, II ignadonlarga interlokli tartibda joylashgan holatida 
ribanali o'rilishda hosil qilingan. Ikkinchi (2) o'rilish qatori oldingi 
ignadon ignalarida ribana (1) o'rilishdagi halqa ustuni oralab to'liq 
bo'lmagan 
2
supremli o'rilish halqa qatori hosil etilgan. Uchinchi 
o'rilish qatori esa (II) ikkinchi, orqa ignadon ignalarida ribana 
o'rilishdagi 
1
halqa ustunlari oralab to'liq bo'lmagan suprem o'rilish 
halqa qatori hosil etilgan. Aralash o'rilishli trikotaj qay maqsadda 
qo'llanilishiga k o 'ra, turli tarkibiy tuzilishlardagi iplardan turli 
zichliklarda to'qiladi. N atijada to 'qim a yuzasi turili zichliklarda 
shakllanib, mato sirtida bo'rtm a naqshh effekt hosil etiladi. Mato 
turli tarkibiy tuzilishlardagi iplardan to'qilgan bo‘Isa, mato yuzasi 
turlicha xususiyatlarga ega bo'Hb shakllanadi 
(2, 3
halqa qatorlari 
yuqori kirishuvchanlik xususiyatiga ega bo'lgan laykra yoki elastik 
iplardan to'qilgan bo'lsa, mato eni bo'ylab yuqori kirishuvchan 
bo'ladi). Bunday xususiyatga ega bo'lgan trikotaj to ‘qimalaridan sport 
buyumlari ishlab chiqariladi.
To'qish jarayonida ishtirok etayotgan (ishlayotgan) ikkala ignadon 
ignalari chegaralangan tartibda turli qaytarilish (rapport)larda elektron 
dastur asosida tanlab olinib ishga jalb etiladi. To‘quv ignalari yuqori