Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.6-rasm. 
Ripshaybasiz paypoq to ‘quv avtomatida to ‘qilgan paypoqning 
bortini birlashtiruvchi chok tuzilishi (overlog mashinasida choklangan).
-
2.7-rasm. 
Ripshaybasiz paypoq to ‘quv avtomatida to'qilgan paypoqning 
boitini ignalar yordamida birlashtirish.
20
Kj 
u>

---

Bu usulning o ‘ziga xosligi yupqa paypoq va kolgotkalar uch 
qismining ikki qavat bo‘lib shakllanishi ulaming tashqi ko‘rinishiga 
ta’sir etmay qolmaydi.
KAS avtomatlarining yaratilishidan oldin aylana ignadonli paypoq 
to ‘quv avtomatlarida to'qilgan ayollar paypoqlarining bort qismi, 
paypoq to'qib bo‘lingandan so‘ng tikuv «overlog» mashinasida chok- 
langan (birlashtirilgan), hosil bo‘ladigan chok tuzilishi bo'yicha (2.6- 
rasm) trikotaj to'qimasidan farqlanganligi sababli yetarlicha cho‘- 
zilmaydigan, dag‘al va ko‘rimsiz bo‘lib shakllangan. Chunki overlog 
tikuv mashinasining choki bir yo‘la 2-3 gohida 4 halqa qatorini yo‘rib 
ketadi.
Demak, chokning qalinligi ortib, paypoqning bort qismi chandiq 
ko‘rinishiga ega bo'lib qoladi. Paypoq to ‘quv korxonalarida yaqin 
kunlarga qadar avtomatik tikuv mexanizmi bo‘lmagan (ripshaybasiz) 
mahsulotning bort qismi tikuv sexiga uzatilib, ana o‘sha yerda chok- 
langan. Ayrim tarmoq mutaxassislari avtomatik choklashning o ‘rniga 
ignadon ignalari va platinalar bilan choklash usullarini tavsiya etishgan. 
Bu choklarning tuzilishi 2.7-rasmda keltirilgan. Igna yordamida chok- 
langanda ignadonning har bir to'rtinchi ignasi boshlang‘ich halqa 
qatorlaridan birini ushlab qolib (bort qismini) to ‘qishda qatnashmaydi. 
So'ngra bortning oxirgi halqa qatori to ‘qilishida ignadonning o‘chi- 
rilgan har bir to'rtinchi ignasi ishga tushiriladi, bort ana shu uzaytirilgan 
halqalar yordamida choklanadi. To'quv avtomatida avtomatik choklash 
mexanizmi bo'lmagani uning ko‘rinishini biroz soddalashtiradi, biroq 
hosil qilinadigan chok unga qo‘yiladigan talabga javob bera olmaydi.
Bir ignadonli, ripshaybasiz paypoq to ‘quv avtomatida bortni ikki 
qatlamli qilib, chokni ignalar bilan birlashtirib to‘qish usulining o‘ziga 
xosligi mavjud. Bort choki yaxshi cho‘zilmaydi, chunki chok tarkibida 
protyajkalar soni ortadi, o‘lchamlari bo‘yicha butun bort uzunligiga 
teng birlashtiruvchi halqa uzilishlardan holi emas. Platinalar yordamida 
bort qismini choklash birinchi usulning kamchiliklarini bartaraf etishga 
yordam beradi (2.8-rasm). Choklash ikki dahanostilik platinalar 
yordamida amalga oshiriladi. Boshlang‘ich halqa qatorlari birining 
halqalari platinaning ikkinchi dahanosti qismi bilan igna o‘zaklarida 
tutib turiladi va bortning yetarli o ‘lchamdagi uzunligi to'qib bo'lin- 
gandan so‘ng platinalar yordamida tutib turilgan halqalar bo‘shatiladi.
21

---

-±JT)
A j h
Г ^ Г ) Щ-СГ) 
(T U ? )
fZ- ■
i \ I \ j \ I \ I \ I
V T T ? v / w w u L