Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.2. Bir ignadonli koton mashinalarida mahsulotning
boshlang‘ich qismini (quyi hoshiyasini) hosil qilish
Bir ignadonli koton mashinasida to'qilgan trikotaj mahsulotining 
(ustki trikotaj, paypoq) etak qismi ikki qatlami suprem o ‘rilishda 
to‘qiladi. Bortlaming birikishi tashqariga o ‘ng tomoni bilan qaratilgan 
bo‘lib (bort), qo‘llanilishi bo'yicha mahsulotning burilmasligi va 
dastlabki qator halqalarining so‘tilmasligini ta’minlaydi.
2.4a-rasmga ko‘ra, koton mashinasi mahsulot bort qismining birinchi 
halqa qatori iplari 7 ni taroqsimon ilgaklar 
2
bilan ilib olib, tortish 
mexanizmi 
3
ta ’sirida etak qismining dastlabki halqa qatorlarini to ‘qiy 
boshlaydi. Bortning oxirgi halqa qatori 
4
to ‘qib bo‘lingach, ilgak- 
dagi birinchi halqa qatorining yarim halqalari bilan birgalikda yangi 
egilgan ip ustiga surib tushiriladi. Buning uchun bort taroqsimon 
ilgaklari birinchi halqa qatori halqalarining mashina ignalariga (2.4
b-
rasm) ko‘chiriladi. Rasmda halqalaming ko‘chirish jarayoni (2.4v, 
g,
i/-rasm) ko‘rsatilgan.
Bort taroqsimon ilgaklari birinchi halqa qatori halqalarini tutib 
turib, ilgaklar asosiga nisbatan harakatlanadi. Ushbu taroqsimon 
ilgaklarining pastki tomonida (bort ilgaklari) chuqur o ‘yiqlar mavjud. 
Shu o'yiqlarga ignalar joylashib, ignalar ilgaklarini siqadi. Bort ilgak­
lari 
2
ignalar bilan birlashishi uchun bort taroqlari yarim igna qadamiga 
siljitiladi (0,5t), chunki birinchi qator halqalari hosil qilingandan so‘ng, 
ilgaklar igna ofaliqlarida joylashadi. Bort ilgaklari o ‘yig‘ida ignalarni 
berkitilishidan so'ng, birinchi halqa qatori pastki igna va bort ilgaklari 
oxirida ignalarga tushadi (2.4v, 6-rasm.). Natijada taroqsimon bort 
ilgaklari bilan bort ilgaklari old va yon tomonlariga egiladilar (2.4v, 
g-rasm).
16

---

2.4-rasm. Koton mashinasida mahsulotning quyi bort qismining 
boshlang'ich qatorini hosil qilish sxemasi.
Taroqsimon ilgaklar 
2
rung orqaga harakatlanishi bort ilgaklarining 
halqalardan ozod bo‘lishini ta ’minlaydj. (2.4^-rasm). K o‘chirilgan 
birinchi qator halqalari /, igna o'zagi bo‘yicha bortning oxirgi halqa 
qatori tomon harakatlanadi va yangi halqa qatori hosil bo‘lishida 
birga surib tushiriladi (2.4^-rasm), natijada bortning dastlabki halqa 
qatori halqalari ishonchli ishlay boshlanib, so'tilishining oldi olinadi. 
Mahsulot bort qismi ikki qatlamli shakllanib, uning hoshiya qismi 
buralmaydi, chunki trikotajning teskari tomonining burali -higa bortning 
qarama-qarshi tomon buraUshi bilan tenglashadi.