Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

4.5. Yassi ignadonli fang avtomatida maishiy va texnik trikotaj
mahsulot qismini yarim muntazam va muntazam usullarda ishlab
chiqarish
Maishiy va texnik trikotaj mahsulotlari sanoatda kenga qo'llani- 
ladigan mahsulotlardan hisoblanadi. Bunday mahsulotlar qanday 
maqsadda qo'llanilishiga ko'ra turli tarkibiy tuzilishdagi iplardan 
oddiy, aralash va arqoqli o'rilishdagi trikotaj asosida ishlab chiqariladi.
Arqoqli trikotaj to'qimalari ikkita: asosiy va arqoq iplaridan shakl­
langan bo'lib, asosiy ipdan ribana o'rilishli halqa qatori hosil etiladi. 
Arqoq ipi esa to'qim a halqa ustunlari oraliq qismlariga ko'ndalangiga 
erkin joylashib shakllanadi. To'qim a qanday maqsadda ishlab chiqa- 
rilishiga ko'ra, asosiy va arqoq iplar bir xil tarkibiy tuzilishdagi (paxta- 
paxta, jun-jun, ipak-ipak) iplardan yoki turli tarkibiy tuzilishdagi 
(paxta-jun, paxta-aralash) iplardan o'riladi. Arqoqli trikotajni yassi 
ignadonli fang avtomatida turli tarkibiy tuzilishdagi iplardan, ikkita 
ip yurgizgichdan foydalanib ishlab chiqariladi. Bu usulning o'ziga 
xos tomonlari mavjud bo'lib, ulardan biri usulning ijobiyligidir. Ya’ni 
arqoqli trikotajni yarim muntazam va muntazam usullarda turli tarkibiy 
tuzilishdagi iplardan ishlab chiqarilishidir. Usulning ikkinchi o'ziga 
xosligi, asos va arqoq iplami to'quv ignalari oralig'iga joylashtirish 
amalini bajarishda ip yurgizgichlarning (asosiy va arqoq) ignadon
134

---

sirti bo'ylab, almashib harakatlanishini ta ’minlashdir (arqoq ipni 
joylashtiruvchi qurilma asosiy ipni joylashtimvchi qurilmaga nisbatan 
doimo oldinda harakatlanishini ta’minlash).
Asos va arqoq iplarini joylashtiruvchi qurilmalar joylashish o'rin- 
larini ignadonning chekka qismida almashtiriladi. 0 ‘rin almashish 
jarayoni murakkab jarayon bo‘lish bilan birgalikda to‘quv avtomatining 
samaradorligiga salbiy ta ’sir etadi. Shu bilan birgalikda, to'qim a eniga 
cho'zilganida, uning oralig'iga erkin joylashgan arqoq iplari halqa 
ustunlari oraliq qismlaridan bo‘rtib cniqib, sifatining nuqsonli shaklla­
nishini ta ’minlaydi.
Arqoqli trikotajni yassi ignadonli fang avtomatida bitta ip yurgiz- 
gichdan foydalanib to'qish usuli mavjud.
Bu usulda (4.24-rasm) asosiy