Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

1
(4.23c-rasm), platinaning 
4
bo'rtm a qismida tutib turiladi. Igna asosidagi halqa platinaning 
4
bo'rim a qismi ta’sirida igna bo'ylab yuqori tomonga surilishi uni 
oldingi ignadon ignasi ro'parasida cho'zilib. halqa uzunligining ortishini 
yuzaga keltirib, halqani qo'shni ignaga ko'chirish uchun sharoit 
yaratadi.
4.23v.3-rasmda ko'chirib o'tkazilayotgan eski halqa 
3
platina bo'yin 
qismida tutib turgan holatda igna o'zagi oralig'i bo'ylab 
yuqori tomon
harakatlanadi. Igna esa ignadon bo'ylab ponalar ta’sirida pastga tomon 
harakatlanadi. Natijada igna asosidagi eski halqa platina / yordamida 
orqa ignadon ignasidan bo'shatib ozod etiladi. To'quv ignasidan ozod 
etilgan 
3
halqa paltinaning bo'yin qismida ko'chirib o'tkaziladigan 
ikkinchi ignadon ignasi qarshisiga joylashadi. Platina 
1
ikki qatlamli 
bo'lganligi sababli ko'chirib o'tkaziladigan halqa platina yordamida 
kengaytirilgan holatda tutib turiladi. Shundan so'ng oldingi ignadon 
ignasi eski 
3
halqa va platina / oraliqlari bo'ylab yuqori tomonga 
harakatlanadi. Ignaning ignadon bo'ylab harakati cheklangan bo'lib,
131

---

т
4.23v-rasm. 
Tarnovsimon o'yiqli igna bilan jihozlangan fang mashinasida 
halqa ko'chirish jarayoni ketma-ketligi.
132

---

uning ilgak qismi platina asos qismidan o ‘tishi bilan harakatdan 
to'xtaydi. Natijada 4.23v.3, 4-rasmlarda tasvirlangandek, eski halqani 
nuqsonsiz to'laqonli ravishda oldingi ignadon ignasiga ko'chirib 
o‘tkazishga sharoit yaratiladi.
4.23v.5-rasmda halqa platina 
1
yordamida ignaning ilgak va platina 
uch qismlari oralig‘iga joylashgach, platina igna o'zagi oralig'i bo'ylab 
pastga tomon harakatlanadi.
Natijada platina bo'yin qismidagi 
3
eski halqa oldingi ignadon 
ignasi ilgak qismi ostiga joylashadi. Halqani bir ignadon ignasidan 
ikkinchi ignadon ignasiga ko'chirib o'tkazish amali qo'shimcha ishchi 
(dekkerlarsiz) a ’zolarsiz platina yordamida bajariladi.
Orqa ignadon ignasidagi halqa oldingi ignadon ignasiga ko'chirib 
o ‘tkazilgach, orqa ignadon ignasi ignadonda keyingi halqa hosil qilish 
jarayoni bajarilgunga qadar harakatsiz holatda bo'ladi. K o'chirib 
o ‘tkazilgan halqaga ega bo'lgan oldingi ignadon ignasi ilgagi ostida 
ikkita halqa joylashib (eski halqa va ko'chirib o'tkazilgan halqa) 
shakllanadi.
Tarnovsimon o'yiqli ignada halqani bir ignadon ignasidan ikkinchi 
ignadon ignasiga ko'chirib o'tkazish usuli takomillashgan jarayon 
bo'lib, u tiichali ignali fang avtomatlaridagi halqani ko'chirish usuliga 
nisbatan samarali natija beradi.
Bunday rusum avtomatlarida halqani ko'chirish hisobiga mahsulot 
enini qisqartirish talab etilsa, u holda halqa ko'chirib o'tkaziladigan 
igna 0,5 igna qadamiga surilib, ko'chiriladigan igna ro'parasiga 
joylashadi. Halqani ko'chirish jarayoni yakunlangach, halqasi ko'chi- 
rilgan igna 0,5 igna qadamiga siljib, o'zining awalgi o'rniga joylashadi. 
Halqa ko'chirib o'tkazilayotgan ikkala ignadondagi ignalarni (ilgarilama 
va qaytma) siljib halqalarni qabul qilishi ishlayotgan ignalar sonini 
qisqartirib, mahsulot enining o'zgarishini yuzaga keltiradi. Halqalarni 
ko'chirish jarayoni ignalarning harakatini ta ’minlovchi aravachaning 
ignadon sirti bo'ylab har bir harakati davomida bajariladi.
Halqalarni ko'chirish hisobiga mahsulot enini kengaytirish talab 
etilsa, u holda halqa ko'chirib o'tkaziladigan igna ignadoni harakat- 
lanmagan holda (ignadon chapga yoki o ‘ng tomonga siljimaydi) 
bajariladi. Bu usulda ignadondagi yangi ignani ishga qo'shish hisobiga 
amalga oshiriladi.
133

---

Bunday rusumli to ‘quv mashinada suprem ribana o ‘rilishlarda 
mahsulot qismlari andoza gardishi bo'ylab (ajur) ko'zchali etib ishlab 
chiqariladi.
Halqalami ko'chirish jarayonlari takomillashganligi sababli ularda 
halqalami bir ignadon ignasidan ikkinchi ignadon ignasiga ko'chirib 
o'tkazib, ters trikotaj to'qimasi ishlab chiqariladi. Halqalami ko'chirish 
jarayonidagi halqa ipining uzunligining ortishi (halqani kengaytimvchi 
qurilma bo'lmaganiigi uchun) katta o'lchamni tashkil etmaydi. N ati­
jada guruhli ko'chirilayotgan halqa iplaridagi zo'riqish jarayoni nuq- 
sonsiz bajariladi.
Yassi ignadonli mashinada ters trikotaj to'qimasini ishlab chiqarish 
imkoniyati mavjudligi uning texnologik imkoniniyatining yuqoriligini 
ta’minlaydi.