Ш. Пўлатов Низомий номидаги тдпу ҳузуридаги халқ таълими ходимларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ―Педагогика, психология ва таълим технологияси‖ кафедраси доценти, п ф. н. Тақризчилар

вербал 
ва 
новербал 
хусусиятларини 
ўзида мужассамлаштирган янги коммуникатив имиж билан ҳам аниқланади. 
Ўқитувчи ташқи кўринишининг алоҳида компоненти ўқувчилар онгида ўз 
аҳамиятли юкламасига эга, бироқ дарсда ҳар бир аниқ вазиятда у муҳим ѐки 
аҳамиятсиз бўлиши мумкин. Бир вазиятда бола учун ўқитувчининг имо-
ишораси муҳим бўлади, иккинчисида унинг қарашлари, учинчисида 
ўқитувчининг костюми, яъни кийиниш маданияти таъсир қилади. 
―Яхши‖ ўқитувчининг умумлашган портрети: инсонпарвар, адолатли, 
демократик хуссусиятга эга, раҳмдил, синф ва алоҳида ўқувчилар билан 
бемалол мулоқот қила олади, кўпинча расмиятсиз, ўқувчилар билан 

---

155 
муносабатда эгилувчан. Унинг учун бошқалар томонидан ижобий 
баҳоланиш, оптимизм жуда муҳим. 
Ўз касбининг сирларини чуқур биладиган, ўз касбининг устаси бўлган, 
дунѐвий ва диний билимларга эга, олимкор ва тадбиркор, ташкилотчи ва 
фидоий, ватанпарвар ва меҳрибон, бағрикенглик ва хайрихоҳлик 
хислатларига эга бўлган, билганларини бошқаларга ўргатишга ва методик 
ѐрдамга муҳтожларга ѐрдамини аямайдиган шахслар ҳақида гапирилганда
―У маҳоратли ва меҳрибон‖ деган сўздан фойдаланилади.
Таълим муассасаларда фаолият кўрсатаѐтган педагог ходимларнинг 
ташқи қиѐфаси бекаму-кўст бўлиши эса муассасанинг таълим-тарбия 
жараѐнига ижобий таъсир кўрсатади. Бу эса кўпроқ, энг авволо 
ўқитувчининг ташқи кўриниши ва кийиниш маданиятидан бошланади. 
Шундан келиб чиққан ҳолда қуйдаги вазифалар тавсия этилади: 
ҳар бир умумтаълим мактабларида «Ўқитувчилик одоби» кенгашлари 
ташкил этиш; 
ҳар бир ҳудуднинг маҳаллий шароитидан келиб чиққан ҳолда таълим 
муассасаларида ўқитувчи ва тарбиячиларнинг кийиниш маданиятини 
тасдиқланган йўриқнома асосида бўлишини таъминлаш ва ташкил этиш. 
Замонавий раҳбар, педагогнинг бугунги тез ўзгарувчан жамиятда тутган 
ўрни, унинг салоҳияти қанчалик муҳим бўлса, одамлар билан муомала 
маданияти, фикрини аниқ етказа олиши ва энг асосийси ўзига ҳамфикрларни 
йиғишида педагог имижиннг ўрни беқиѐс. Мутахассис имижи унинг 
ишлаѐтган муассасасига қанчалий таъсир кўрсатса, ташкилотнинг имижи ҳам 
мутахассисга шундай кучли таъсир кўрсатиши аниқ. Ҳар бир мутахассис 
ўзининг шахсий имижига эга бўлиши, унинг алоҳида сўзлашиш маданияти, 
одамлар билан самимий муносабати, салоҳиятини намойиш эта оладиган 
сиймосига эга бўлиши зарур. 
Мактаб раҳбари, педагог ѐки ўқитувчи деганда кўз олдимизда кимлар 
намоѐн бўлади? Энг аввало, лавозимидан қатъий назар, уларнинг ҳар бири – 
шахсдир.
Шахснинг турли таърифлари мавжуд, лекин бу тушунчани тўлароқ акс 
эттирадиган қуйидагиси ўринли: «Шахс бу - ўзининг билими, ҳиссиѐти ва 
муносабатлари орқали ташқи оламни ўзгартира олувчи субъект, инсондир». 
Эътибор берилса, ушбу таърифда шахсга хос уч жиҳат санаб 
ўтилади: