Sh. H. Usanov, M. X. Tinibekov harbiy toksikologiya

Nazorat savollari

1.  Is  gazi  qanday  gaz,  u  harbiy  maqsadlarda  qo‘llaniladimi?  2.  Is 

gazining organizmga ta’sir mexanizmi qanday? 3. Is gazi bilan zaharlanish 

qanday  kechadi?  4.  Is  gazidan  zaharlanishda  birinchi  yordam  qanday 

ko‘rsatiladi?

12-§. BO‘GUVCHI TA’SIRGA EGA ZAHARLI MODDALAR

Bo‘g‘uvchi  ta’sirga  ega  zaharli  moddalar  Birinchi  jahon  urushi 

davrida birinchilardan bo‘lib keng qo‘llanilgan zaharli moddalardan 

hisoblanadi.

Boshqa  turdagi  jangovar  zaharli  moddalar  kashf  qilingach 

bo‘g‘uvchi  ta’sirga  ega  bo‘lgan  zaharli  moddalarga  nisbatan 

jangovar  qurol  sifatida  qiziqish  kamaygan.  Biroq  so‘nggi  yillarda 

ba’zi  mamlakatlarning  harbiy  kimyogarlari  bu  turdagi  moddalarga 

katta  qiziqish  bilan  qarashmoqda.  Bunday  qiziqish,  ayniqsa, 

fosgenga nisbatan yuqori.

Fosgen  barqaror  bo‘lmagan  zaharli  moddalar  turkumidan  

bo‘lib,  u  faqat  o‘pka  orqali  ta’sir  ko‘rsatadi.  Zaharlanish  belgilari 

0,03–0,05 mg/l konsentratsiyada paydo bo‘la boshlaydi.