Sh. H. Usanov, M. X. Tinibekov harbiy toksikologiya

Ta’sirlovchi zaharli moddalar (Arsinlar)  nafas  a’zolarining 

shilliq  qavatidagi  sezgir  asab  tugunlariga  ta’sir  ko‘rsatadi.  Bunga 

javob reaksiyasi sifatida nafas yo‘llari qisqarib ko‘p miqdorda shilliq 

modda ishlab chiqara boshlaydi. Bundan tashqari, arsinlar markaziy 

ta’sir  ham  ko‘rsatishi  natijasida  nafas  va  yurak-tomir  tizimida 

o‘zgarishlar  kuzatiladi.  Tarkibida  margimush  bo‘lganligi  sababli 

organizmga so‘rilgan arsin umumiy toksik ta’sir ham ko‘rsatadi. 

Ko‘zni  yoshlantiruvchi  zaharli  moddalar  lipoidlarlarda 

yaxshi  erishi  sababli  ko‘z  shox  pardasi  epiteliysiga  o‘rnashib 

olib  asab  to‘qimalariga  ta’sir  ko‘rsatadi.  Natijada  ko‘zda  og‘riq, 

yoshlanish  va  qovoqlarda  spazm  rivojlanadi.  Bunday  moddalar-

ning  konsentratsiyasi  yuqori  bo‘lsa  nafas  a’zolari  va  qon  aylanish 

tizimiga ham ta’sir ko‘rsatadi.