Sh. Abdullayeva I f. d., prof

 
10.2. «Axbor-reyting» agentligi 
 
[309]
. Iqtisodiyotning rivojlanishida chet el investitsiyalarini 
yurtimizga olib kirish va aholidagi bo‘sh pul mablag‘larini banklarga 
jalb qilish juda muhim ahamiyatga ega. Ana shu maqsadda 1996-yil 
sentabr oyida O‘zbekiston banklar assotsiatsiyasi tomonidan tashkil 
etilgan «Axbor – reyting» banklararo kompaniyasi har chorakda inves-
torlar va bozor iqtisodiyotining barcha qatlamlari uchun respublikamiz 
banklari faoliyati to‘g‘risida aniq ma’lumotlarni berib kelmoqda. 
Ya’ni kompaniya tomonidan tijorat banklarining reyting tadbirlari 

---

483
o‘tkazilib, ushbu natijalar barcha ommaviy axborot vositalarida, radio va 
televideniyeda muntazam ravishda e’lon qilib borilyapti. 2007-yil 
birinchi yarim yillik yakunlari bo‘yicha o‘tkazilgan reytingda 
mamlakatimizda
 
faoliyat ko‘rsatayotgan 29 ta tijorat bankidan 21 tasi 
qatnashib quyidagi natijalarga erishdilar ( 65,66 -jadvallar)
22F
1
. 
Tijorat banklari faoliyatining 2007-yil 1 yarim yillik yakunlari 
bo‘yicha reytingining o‘rtacha ko‘rsatkichi 40,95 ballni tashkil etdi, bu 
esa o‘tgan yilning shu davriga nisbatan sezilarli darajada yuqoridir. 
(2006-yilning birinchi yarim yilligida ushbu ko‘rsatkich 34,10 ballni 
tashkil etgan). Bunga banklar faoliyatining ko‘lamlilik va rentabellik 
ko‘rsatkichlarining yaxshilanishi sabab bo‘ldi. 
64-jadval. 
Yirik tijorat banklari faoliyatining
reyting baholari 
Bank nomi 
Yakuniy reyting bali 
“O‘zsanoatqurilishbank”
80.61 
“Paxtabank” 76.88 
“Ipotekabank” 70.14 
“G‘allabank” 57.12 
“Kapitalbank” 51.52 
“Ipak yo‘li banki” 
50.12 
ABN AMRO BANK MB 
O‘zbekiston AJ 
12.24 
Ko‘lamlilik ko‘rsatkichining o‘sishi tijorat banklari jami aktivlari va 
umumiy daromadlarining ijobiy dinamikasi evaziga yuz berdi. Tahlil 
qilinayotgan davr mobaynida reytingda ishtirok etgan tijorat banklari 
aktivlari 45,2 foizga o‘sdi. Tahlil qilinayotgan davr mobaynida aktiv-
larning yuqori o‘sish sur’atlari Alp Jamol bank (145 foiz), Trastbank 
(137 foiz), ABN AMRO Bank (hozirgi RGB) MB O‘zbekiston AJ (109 
foiz), Ipotekabank (62 foiz) va O‘zsanoatqurilishbank (52 foiz) larda 
kuzatilmoqda. Jalb qilingan mablag‘larning 45,0 foizga o‘sishi banklar 
aktiv operatsiyalari hajmining kengayishini ta’minladi. 
Nomoliyaviy sektor depozitlari va olingan ssudalar banklarning jalb 
qilingan mablag‘larining asosiy manbayi hisoblanadi. Ularning umumiy 
hajmi banklarning umumiy majburiyatlarining 80 foizdan ko‘prog‘ini 
tashkil qilmoqda. Banklarning depozit bazasi 56,1 foizga o‘sdi. 
Depozitlarning o‘sishi asosan talab qilib olinguncha (63,5 foizga) va 
1
“Bank axborotnomasi” 2007 yil sentabr 
№
36 

---

484
muddatli (51,8 foizga) depozit hisobvaraqlari qoldiqlarining ortishi 
evaziga yuz berdi. Ularning jami depozitlar tarkibidagi ulushi tegishli 
ravishda 71,5 foiz va 22,1 foizni tashkil qildi. Boshqa banklardan jalb 
qilingan mablag‘lar qoldig‘i 96,6 foizga o‘sdi. Depozit bazasining 
yuqori o‘sish sur’ati Trastbank (164 foiz), Alp Jamol bank (96 foiz), 
O‘zsanoatqurilishbank (87 foiz), G‘allabank (85 foiz) va Paxtabank (66 
foiz) larda kuzatilmoqda. 
Bank aktivlarining asosiy qismini kredit qo‘yilmalar va likvid 
mablag‘lari tashkil qilib, ularning umumiy hajmi banklar aktivlarining 
85,4 foizini tashkil qilmoqda. Kredit qo‘yilmalari (sof qoldiq) tahlil 
qilinayotgan davr mobaynida 35,4 foizga o‘sdi. O‘tgan davr mobaynida 
banklarning lizing faoliyati jadallashib, ularning lizing portfeli 52,1 
foizga o‘sdi. Banklarning likvid mablag‘lari (naqd pul qoldig‘i, 
Markaziy bankdagi va boshqa banklardagi hisobvaraqlar qoldig‘i) 58,5 
foizga o‘sdi. Natijada tijorat banklari likvid mablag‘larining jami 
aktivlardagi ulushi 33,9 foizga oshdi.
2007-yilning birinchi yarim yilligi davomida banklarning umumiy 
daromadi 29,2 foizga ortdi. Umumiy daromadlarning 52,6 foizini foizli 
daromadlar tashkil qilmoqda. Foizli daromadlar tahlil qilinayotgan davr 
mobaynida 36,6 foizga o‘sdi. Ssuda va lizing operatsiyalaridan olingan