|
67-jadval.
Bank balansi:
Mutlaq moliyaviy ko‘rsatkichlar manbalari
B a l a n s d a g i
№
Mutlaq
ko‘rsatkichlar
shakl
raqami
qator
ustun
jadval
(izoh)
1 2
3 4 5
6
1. Kapital
A 0110BS 32
–
–
2.
Kapital V
–
VII
G
3004CAB “Bank
kapitali hisobi”
3. Jami
aktivlar 0110BS
14
–
–
487
4. Riskni
hisob-
ga olgan hol-
dagi jami ak-
tivlar
– 8
–
3006CAR
“Riskni
hisobga olgan holda
aniqlangan aktivlar”
(Balansorti aktivlar)
5. Likvid aktivlar
–
6
–
1-jadval 0022AAL
“Likvidlik tahlili”
B
(2 va 3
qator)
0024 AAL “Bank
aktivlari tahlili”
6. Zudlik
bilan
likvid shaklini
oluvchi
aktivlar
– 1+2+3+4
B 0024AAL
“Bank
aktivlari tahlili”
7. Daromad
keltiruvchi
aktivlar
0110BS 3+4+5+6+
7++8+9
– –
8. Jami
majburiyat
0110BS 25 –
–
9. Talab
qilib
oluvchi
majburiyatlar
– 13
B
0026AAL
“Bank
majburiyati tahlili”
jadvalining B ustunidagi
1.2; 1.3; 5 va 9 qatorlari
qiymatlarisiz
10. Depozitlar
–
1+4+8 J 0026AAL
“Bank
majburiyati tahlili”
Yoki
– 4 –
2106DMS
«Mijozlar
turlari bo‘yicha
depozitlar to‘g‘risida
hisobot»
11. Jalb
qilingan
mablag‘lar
0110BS 16+17+18+
+19+21
– –
12. Sof
foyda
(zarar)
0204 IS
11
–
«Foyda va zarar
to‘g‘risida hisobot»
13. Foizdan
daromad
0204 IS
1l
–
«Foyda va zarar
to‘g‘risida hisobot»
14. Foizdan xarajat
0204 IS
2l
–
«Foyda va zarar
to‘g‘risida hisobot»
15.
Daromadlar
(yalpi daromad)
0204 IS
1l+4e
–
«Foyda va zarar
to‘g‘risida hisobot»
16. Xarajatlar 0204
IS 2l+5e+7z
–
«Foyda va zarar
to‘g‘risida hisobot»
488
Aniqlangan mutlaq ko‘rsatkichlar asosida har bir bank faoliyatining
turli tomonlarini tavsiflovchi moliyaviy ko‘rsatkichlar hisoblanadi (68-
jadval).
68-jadval.
Reyting: Nisbiy ko‘rsatkichlar
№
Nisbiy
ko‘rsatkichlar
Hisoblash
tartibi
I z o h
1 2
3
4
1. Kapitalning
yetarliligi (F
1
)
3
2
1
1
,
,
X
X
X
F
=
Bu ko‘rsatkich uchta moliya-
viy koeffitsiyent asosida
hisoblanadi. U bank kapitalining
yetarlilik darajasini, ya’ni
tavakkal qo‘yilgan mablag‘larni
bankning o‘z kapitali bilan
qoplay olish darajasini
ifodalaydi.
Tavakkalchilik
koeffitsiyenti (X
1
)
P
B
A
K
X
=
1
K
V
– kapital V
A
R
– riskni hisobga olgan holda
jami aktivlar
Qarz bo‘yicha
kapital (X
2
)
М
К
Х
В
=
2
M – jami majburiyatlar
Kapital
koeffitsiyenti (X
3
)
А
К
Х
А
=
3
K
A
– kapital A
A – jami aktivlar
2. Bankning
daromadliligi (F
2
)
6
5
4
2
,
,
X
X
X
F
=
Bu ko‘rsatkich bankning qay
darajada foyda bilan
ishlayotganini ifodalaydi, ya’ni
bankning o‘z va jalb qilingan
moliyaviy mablag‘larini
ko‘paytirish qobiliyati
Aktivlar bo‘yicha
qaytim (X
4
)
А
Ф
Х
С
=
4
(F
s
) – sof foyda
Aktivlar bo‘yicha
daromad (X
5
)
Д
Ф
А
Д
Х
=
5
D
f
– foiz(dan)li daromad
A
d
– daromad keltiruvchi aktivlar
Kapital bo‘yicha
daromad (X
6
)
В
С
К
Ф
Х
=
6
3. Bank
likvidligi
(yetarlilik darajasini,
ya’ni tavakkal
qo‘yilgan
mablag‘larni
bankning o‘z kapitali
bilan qoplay olish
9
8
7
3
,
,
X
X
X
F
=
Bu ko‘rsatkich bankning o‘z
majburiyatlarini darhol bajarish
qobiliyatini anglatadi, ya’ni
bankning mijozlar oldida o‘z
majburiyatlarini vaqtida bajarish
imkoniyatini ifodalaydi.
489
darajasini ifodalaydi.)
Umumiy likvidlik
koeffitsiyenti (X
7
)
Ж
Л
М
А
Х
=
7
A – likvidlik aktivlari
M
J
– ja’mi majburiyatlar
Qarzlarning
depozitlarga nisbati
(X
8
)
Д
К
Х
В
=
8
D – depozitlar
Xususiy likvidlik
koeffitsiyenti (X
9
)
ТК
З
М
А
Х
=
9
A
Z
– zudlik bilan likvid
shaklini oluvchi aktivlar
M
TK
– talab qilib oluvchi
majburiyatlar.
Qayd qilingan har bir ko‘rsatkich (F1, F2, F3) uchtadan nisbiy
moliyaviy ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga qamrab oladi. «Yakuniy reyting»
esa oxirgi pirovard baho bo‘lib, agregatlangan (kompleks) reyting (F)
deb yuritiladi. Tahlil yakunida banklar beshta ko‘rsatkich natijalaridan
kelib chiqqan holda baholanadilar:
Yakuniy reyting mezonlari
1 ball –
Sog‘lom bank faoliyatidan dalolat beradi.
2 ball – Bank barqarorligiga ta’sir qiluvchi kamchiliklarni inobatga olgan
holda bank umuman sog‘lom hisoblanadi.
3 ball – Bankning moliyaviy kamchiliklari mavjudligidan dalolat beradi.
4 ball –
Bankning jiddiy kamchiliklari mavjudligi sababli bosh nazorat
organlarining darhol aralashuvi talab qilinadi.
5 ball –
Kelajakda bankning bankrotlikka uchrashi xavfi mavjud, tashqi
manba va aksionerlarning moliyaviy yordamlariga muhtoj.
10.3.
Test topshiriqlari va masalalar
1. Reyting – bu:
a) faqat muayyan obyekt to‘g‘risidagi natijaviy baho bo‘lib, qaror
qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi;
b) faqat muayyan subyekt to‘g‘risidagi natijaviy baho bo‘lib, qaror
qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi;
c) muayyan obyekt va subyekt to‘g‘risida natijaviy baho bo‘lib,
qaror qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi;
d) faqat biznes sohasiga baho berish vositasidir.
2. Quyida qayd qilingan ko‘rsatkichlarning qaysi biri bank
reytinglarini aniqlashning miqdoriy ko‘rsatkichlariga taalluqli?
a) kapitalning yetarlilik darajasi;
b) aktivlar summasi;
c) aktivlar sifati;
490
d) daromadlilik darajasi.
3. Quyida qayd qilingan ko‘rsatkichlarning qaysi biri bank
reytinglarini aniqlashning sifat ko‘rsatkichlariga taalluqli?
a) bank likvidliligi;
b) depozitlar;
c) kreditlar;
d) daromad summasi.
4. Quyida qayd qilingan ko‘rsatkichlarning qaysi biri bank
reytinglarini aniqlashning sifat ko‘rsatkichlariga taalluqli?
a) kapitalning yetarlilik darajasi;
b) bank likvidliligi;
c) daromadlilik darajasi;
d) noto‘g‘ri javob yo‘q.
5. «CAMEL» tizimi 1978-yilda:
a) Fransiya banklarining birida ishlab chiqilgan;
b) Germaniya banklarining birida ishlab chiqilgan;
c) AQSh banklarining birida ishlab chiqilgan;
d) Italiya banklarining birida ishlab chiqilgan.
6. «CAMEL» tizimida «S» harfi:
a) aktivlar sifatini ifodalaydi;
b) kapitalning yetarlilik darajasini ifodalaydi;
c) bankning boshqaruv sifatini ifodalaydi;
d) bankning likvidlilik darajasini ifodalaydi.
7. «CAMEL» tizimida aktivlar sifati, ya’ni «A»:
a) bankning o‘z mijozlarini kafolatlash uchun zarur bo‘lgan
xususiy
sarmoyasi miqdorini ifodalaydi;
b) bankning kelgusida o‘sishi uchun yetarli bo‘lish nuqtayi
nazaridan uning daromadi yoki foydasini tavsiflaydi;
c) bankning oddiy va kutilmagan majburiyatlarni yo‘qotishlarsiz
bajara olish uchun zarur darajada mablag‘ bilan ta’minlanganligini
tavsiflaydi;
d) aktivlarning darajasini va balansdan tashqari modalarni,
shuningdek, gumonli aktivlar va zararlarni tasniflash asosida muammoli
qarzlarning moliyaviy ta’siri aniqlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
