Ш. А. Маннонов номли “ёш бухгалтерлар клуби”

IV ШЎЪБА 
ИЛМИЙ-ТАДҚИҚОТЛАР САМАРАДОРЛИГИ ВА ТАЪЛИМ 
СИФАТИНИ ОШИРИШ МУАММОЛАРИ 
ИЛМИЙ - ТАДҚИҚОТНИНГ МЕТОДОЛОГИК ҒОЯСИ ВА 
УНИ АМАЛГА ОШИРИШ БОСҚИЧЛАРИ 
 
Р.Д.Дусмуратов – ТошДАУ и.ф.д.,профессор 
Ғоя фактдан юқори туради. 
О. Бальзак
1
 
Ғоя фалсафий тафаккур доирасида хилма-хил маъноларда талқин 
этилган тушунчалардан биридир. Бугунги кунда фалсафий тафаккур 
эришган натижаларга таяниб, ғоянинг моҳияти, гносеологик мақоми 
тўғрисида муайян умумий хулосаларга келинган.
Илмий факт, муаммо, фараз, назария каби воқеликни акс эттириш, 
илмий билишнинг ўзига хос шакли, янги билим ва парадигма (система) 
сифатида чиқадиган ғояда воқелик бундай кейин қай йўналишда 
ўрганилиши зарурлиги ҳақидаги кўрсатма, мақсад ботиний тарзда 
мужассамлашган бўлади ва шу туфайли у улкан йўналтирувчилик ролини 
ўтайди. Илмий ғояга хос бўлган хусусиятлар қараб чиқилганида ғоянинг 
тарихий тараққиѐтдаги ўрни янада ойдинлашади. Ҳар қандай ғоя каби 
илмий ғоя ҳам улкан йўналтирувчилик ролини ўтайди
2
.
Илмий ғоялар тараққиѐт омилига айланиши учун маълум шарт-
шароит бўлиши керак, яъни жамиятнинг умумий билим даражаси юзага 
келган янги билимни қабул қилишга тайѐр бўлиши ҳамда уни текшириб 
кўриш, тасдиқлаш ѐки инкор этиш имконияти – қуроллар, воситалар, 
молиявий ресурсларга эга бўлиши лозим. Акс ҳолда у маълум маданий-
маърифий ҳодиса сифатида қолиб кетади. Ғоянинг воқеликка мос келиши 
муҳимдир
3
. 
Тадқиқот ғояси - бу методиканинг барча таркибий қисмларини 
биргаликда боғлаб турадиган асосий фикр бўлиб, тадқиқот ўтказиш 
тартибини ва унинг асосий босқичларини белгилайди. 
Илмий - тадқиқотнинг ғоясида қуйидаги зарур қисмлар мантиқан бир 
тизимга келтирилиши лозим: 
тадқиқот мақсади, вазифалари, гипотезаси; 
1
Бал
ьзак, Оноре де (1813 – 1878) – француз ѐзувчиси. 
2