Сентябрь 2020 10-қисм

Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
думурод бахши Раҳимовлар, Абдуназар бахши Поёнов, Шодмон бахши Хўжамбердиев, 
Шоберди бахши Болтаев, Муҳаммад бахши Эшбоев сингари бахшилар билими, ижро йўли 
ва усули, созга ва сўзга муносабати, аудитория билан киришиш ҳолатлари, бой тажриба-
ларидан фойдаланиш йўл-йўриқларини ишлаб чиққанимиз ҳам ўқувчиларга сингдириш-
ни чуқурроқ ўйлаб, амалий ишга киришганимиз ҳам йўқ десак, хато бўлмас. Айнан шу 
бахшилар фаолиятигина бахшичилик ва достончилик анъаналарини ўзгаришларга учраган 
ҳолда бўлса-да сақлаб туришга, достончиликни жонли жараёнда давом эттиришга замин 
бўла олади.

---

100
Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
КИЧИК ЁШИДАГИ БОЛАЛАРДА АХЛОКИЙ ТАРБИЯНИ ШАКЛЛАНТИРИШ
Ҳамидова Маҳлиё
Навоий вилоят Нурота тумани 
36-умумтаълим мактаб
Бошланғич синф ўқитувчиси,
“Боғча тарбиясини олган бола билан боғчага бормаган болани солиштирганда, 
уларнинг фикрлаш даражаси ўртасида ер билан осмонча фарқ борлигини сезиш қийин 
эмас”. 
Ш.Мирзиёев 
Президентнинг жорий йил 30 сентябрдаги - Мактабгача таълим тизимини бошқарувини 
тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони хамда - Ўзбекистон 
Республикаси Мактабгача таълим вазирлиги фаолиятини ташкил тўғрисида» ги қарорига 
мувофиқ бу сохада янги тизим яратилди. 
Бугунги кунда Президентимиз ёшлар тарбиясига алохида эътибор берябти,чунки 
мустақил юртимиз келажаги бугунги ёш авлодлар қўлидадир. Президентимиз ташаббуси 
билан юртимизда янги типдаги боғчалар,уй боғчалар,қурилиб ишга тушириляпти. 
Ўзбекистон Республикаси Кадрлар Тайёрлаш Миллий дастурида мактабгача таълим 
ҳақида қуйидаги фикрлар баён этилган: - Мактабгача таълим бола соғлом, хар томонлама 
камол топиб шаклланишини таъминлайди, унда ўқишга интилиш хиссини уйғотади, уни 
мунтазам таълим олишга тайёрлайди. Мактабгача таълим бола олтти-етти ёшга етгунича 
давлат ва нодавлат мактабгача тарбия болалар муассасаларида хамда оилаларда амалга 
оширилади. Мактабгача таълим мақсади ва вазифаларини рўёбга чиқаришда махаллалар, 
жамоат ва ҳайрия ташкилотлари, ҳалқаро фондлар фаол иштирок этади. 
Айтиш мумкинки инсонни руҳий оламини шаклланиши Кичик ёшидан бошланади.Бу 
жараённи мувафақиятли ташкил этиш болаларни келажакдаги ахлоқий ривожланишига 
таъсир этади. Болаларни бошидан юксак аҳлоқий қарашлар руҳида тарбиялаш мухимдир.
Кичик ёшидаги болалар катталар ёрдамида ўзини қандай тутиш, яқинлари,тенгдошлари, 
атроф-мухит билан қандай муомалада бўлишини ўрганадилар. Педагог ёки тарбиячи бола-
ларни тарбиялаш жараёнида ватанга мухаббат, атрофдагиларга яҳшилик қилиш ва хурмат 
кўрсатиш, одамларни меҳнатини қадрлаш кааби қадриятларини сингдиради.Энди шаклла-
ниб келаётган болаларни харакатлари ақл билан бошқарилса катта мувафақиятга эришила-
ди. Кичик ёшидаги болаларни дастлабки бирлашиши педагог ёрдамида болаларда дўстлик, 
ҳиссиётлари пайдо қилади. 
Ахлоқий ҳислатлар, асосан, болалар тарбиясининг дастлабки йилларида шаклланади. 
Катталар билан сухбатлашиш жараёнида болаларда катталарга мухаббат,уларни гапларига 
қулоқ солиш,уларга ёқимли бирор нима қилиш истаги пайдо бўлади. 
Мактабгача бўлган ёшдаги болаларда:мехр,бошқалар учун ҳурсанд бўлиш, ачиниш 
ҳиссиётлари шаклланади. Ёрдам бериш, меҳр кўрсатиш, тинчлантириш, эътибор шундай 
хис-туйғулар болаларни фаол харакатга ундайди. Каттароқ ёшдаги болаларда аҳлоқий 
хислатлари янада кучлироқ бўлади. Болаларда юртга мухаббат, тенгдошларига мухаббат, 
катталарга хурмат шаклланади. 
Педагог болаларда турли-ҳил феъл атворларини шакллантиради: катталарни хурмат 
қилиш, тенгдошларга яҳши муносабатда бўлишни. Муносабатлар одат тусига айланиб 
боради: саломлашиш ва ҳайрлашиш одати,бирор кимга раҳмат айтиш,ҳамма нарсани ўз 
жойига қўйиш, жамоа жойларда ўзини яҳши тутиш, бошқа одамларга ҳурмат билан му-
носабатда бўлиш. Дастлаб бола илк ахлоқий тарбияни она қорнида олади. қандай қилиб 
деган савол туғилиши таабий хол. Бу вазият бола, онаси томонидан содир этилаётган хар 
бир хатти харакатни қалбан сезади. Бола дунёга келгандан сўнг тарбиясига атроф-мухит ўз 
таъсирини кўрсатади. Аниқроқ қилиб айтганда боланинг атрофдаги ўртоқлари, ота-онаси 
билан ўзаро муносабатлари шу жумладан таълим муассасидаги тарбиячилари ҳам. 
Биринчи президентимиз И.А.каримов ўзининг - Юксак маънавият енгилмас куч» аса-
рида касбларнинг энг шарафлиги ўқитувчиликдир деган эдилар. 
Болаларни саводини чиқариш билан биргаликда хар бир педагог уларга яҳшидан ёмон-

---

101