Сентябрь 2020 10-қисм

Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
O‘QUVCHILARNING GEOGRAFIK BILIMI ,QIZIQISHINI OSHIRISH USULLARI
Aybeshova Navro‘za
Andijon viloyati 
Buloqboshi tumani 
31-maktabning gegrafiya fani
o‘qituvchisi 
Anatatsiya: 
o‘quvchilarning mantiqiy, aqliy, ijodiy, tanqidiy, mustaqil fikrlashga yordam 
berish.
Xotirani mustaxkamlash usuli ,endemik usuli, sayoxat usuli, himoya alpinist usuli , xarita qiroli 
yoki qirolichasi usuli , kamchiliklarni bartaraf qilish va darsga ijodiy yondashish.
Kalit so‘zlar:
mavzuni oson tushinish , geografiya darslarida xaritalar bilan ishlash , usullar , 
o‘simlik va hayvonot olami .
innovatsion texnologiyalar orqali o‘quvchilarning fanga bo‘lgan qiziqishi o‘stiriladi, 
o‘quvchilar olgan bilimlari ko‘nikmaga aylantiriladi, bilim sifat-samaradorligi oshiriladi.
----loyihani amaliyotda qo‘llashga oid vositalar:
Proyektor, ekran, noutbuk, rangli qog‘ozlar, rangli markerlar, bir bog‘lam ip, o‘yinchoq robot, 
skotch, qaychi, vatman, xarita va globuslar, qo‘shimcha adabiyotlar.
----loyihadan kutilgan natija : 
o‘quvchi o‘qitilmaydi, u mustaqil o‘qishga o‘rgatiladi .
,,XuloSa ChiqariSh” usuli
muhokama yaratish natijasida bir necha hukmdan yangi hukmni keltirib chiqarish xulosa 
chiqarish deyiladi.o‘quvchilarga yer yoki suv, o‘simlik yoki hayvonot olami haqida bilim berish 
bilan bir qatorda asosli xulosalar chiqarish ham o‘rgatiladi. 
o‘quvchilar har bir mavzuni puxta o‘zlashtirgach,erkin fikirlab o‘z xulosalariga ega bo‘ladilar.
masalan: o‘zbekistonning geografik o‘rnini qulaylik va noqulaylik tomonlarini ko‘rsatib,xulosa 
chiqarish .
,,kaTTa-kiChik” yoki ,,Teng” ya’ni kkT---taqqoslash usuli
o‘quvchilar geografiya darslarida olgan bilim va ko‘nikmamalarini rivojlantirib, bu usul orqali 
o‘xshash tomonlari va farqlarini ajrata olishni o‘rganadilar. 
masalan: materiklarni tuzilishi, tabiati, ob-havosi, o‘simlik va hayvonot dunyosiga qarab 
taqqoslash, afzalligini aniqlash mumkin. Janubiy amerika materigi bilan afrika materigini, 
Shimoliy amerika bilan Yevrosiyo materigini taqqoslash. 
dars jarayonida o‘quvchilarga mavzuni yanada oson va qiziqarli tarzda tushunishda quydagi 
metodik usullar yordam beradi.
,, ajratish “ usuli
Bunda geografik nomlar ko‘rsatib o‘tiladi va ular qaysi geografik obyektga tegishli ekanligi 
o‘quvchilar tomonidan aniqlanadi. Buni shaharlar, davlatlar misolida qo‘llasa ham bo‘ladi.misol 
uchun, o‘zbekistonda joylashgan shahar yoki tumanlar qaysi viloyatga tegishli ekanligi ajratiladi. 
davlatlar tasnifida esa har bir qit’a bir necha subregionlarga bo‘linadi .
ana shu subregionlarga tegishli mamlakatlar aniqlanadi .
afzalliklari : har bir geografik nomni qaysi geografik obyektga tegishli ekanligi , geografik 
nomlarni to‘g‘ri ajrata olish ko‘nikmalari shakllanadi. 
,,Bu kim ?” usuli 
Shundagina o‘quvchilar olgan bilim va ko‘nikmamalarini hayot bilan bog‘lay oladi.
darsning kasbga yo‘naltirilganligi.geog‘rafik bilim va ko‘nikmamalarni egallash jarayonida 
o‘quvchilar juda ko‘p kasblar bilan tanishadilar .masalan, “ Boshlang‘ich tabiiy geografiya “ 
kursida “ Plan va karta “ mavzusi o‘tilganida , geodezist va topograflar kasbi haqida , litosferani 
o‘rganishda geologlar kasbi haqida, gidroaferani o‘rganishda gidrolog kasbi , iqtisodiy gegrafiya 
darslarida iqtisodichi va amaliy geografiya darslarida muhandis va boshqa kasblar haqida bilim 
va mal’umotlar beriladi. Bundan tashqari har bir materikning tekshirilish tarixini o‘rganganda 
, sayyohlar va olimlar haqida ham mal’umotlarni beradi. olimlar kasbi haqidagi mal’umotlar 
turli hil qonun va qonunyatlarni ochgan olimlarni hayoti va faoliyatini o‘rganishda berib boriladi. 
o‘qituvchi bolalarni ilmiy ommabop adabiyotni o‘qimasdan turib , faqat darslikni o‘qish bilan 

---

95