33
MChJ
51
40
78
Xususiy korxona
19
17
89
Xususiy firma
12
11
92
Oilaviy korxona
44
44
100
Buxoro mehmonxona industriyasida asosan MChJ maqomiga ega - 51ta yoki
40% korxonalar faoliyat yuritmoqda.Oilaviy korxonalarning soni 44
ta va ularning
Buxoro mehmonxona bozoridagi ulushi 35% ga teng. (1 - diagramma)
1- diagramma
Buxoroda mehmonxonalarning huquqiy-tashkiliy maqominiga ko’ra ulushi
(%da)
Zamonaviy dunyo tajribasidan ma’lumki, tadbirkorlikning oilaviy shakli
kompaniyalarga eng daromadli korxonalar reytingiga kirishga imkon beradi.
Dunyoning 200 ga yaqin oilaviy kompaniyalardan oshiq. Ko'pgina mamlakatlarda
oilaviy biznes umumiy biznesning 70 foizdan ko'proq
qismini tashkil etadi va
iqtisodiyotning o'sishi va ish bilan bandligida muhim rol o'ynaydi. Ispaniyada barcha
korxonalarning 75 foizi oilaviy korxonalar bo'lib, YaIMning 65 foizini tashkil qiladi.
Lotin Amerikasida oilaviy kompaniyalar YaIMning 60 foizini tashkil qiladi. Evropa
Ittifoqida faoliyat yuritayotgan korxonalarning 87 foizi yoki 21 milliondan ortiq
firma - kichik kompaniyalardir. Xuddi shu holat AQShda kuzatiladi,
u erda har
uchinchi amerikalik oila kichik biznes bilan shug'ullanadi [2]
Tahlilar shuni ko’rsatmoqdaki Buxoro mehmonxonalarning tashkiliy-huquqiy
maqomiga ko’ra asosiy o’rin oilaviy korxonalarga tegishlidir.
Butun dunyo bo'ylab oilaviy biznes muvaffaqiyatining sirini nimada?
Innsbrux Universitetining iqtisodchilari mehmonxona va restoran oilaviy
biznes sohasida tadqiqotlar olib borishdi. Natijalar shuni ko’rsatdiki, oilaviy korxona
egalari oilaviy biznesning qo’yidagi afzalliklari mavjud deb hisoblaydilar:
1) xodimlarning yuqori shaxsiy manfaatdorligi;
34
2) shaxsiy, personallashtirilgan mahsulotni yaratish va shu tariqa sodiq
mijozlarni
saqlash qobiliyati;
3) atrof-muhitning o'zgaruvchan sharoitlarga biznesning yuqori moslashuvchanligi va
egaluvchanligi;
4) kompaniyaning qulay, "boshqariladigan" hajmi;
5) mustaqillik;
6) mehnat xarajatlarini tejash. [3].
O’zbekistonda oilaviy korxona – bu yuridik shaxslar
uchun tadbirkorlikning
nisbatdan yangi innovatsion tashkiliy-huquqiy shaklidirdir. "Oilaviy Tadbirkorlik
to’g’risida"gi Qononning 1-moddasiga muvofiq oilaviy tadbirkorlik oila azolari
tomonidan tavakkal qilib va o’z mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda)
olish
maqsadida
amalga
oshiriladigan
tashabbuskorlik
faoliyat
bo’lib,
o’z
ishtirokchilarining ihtioriyligiga asoslanadi. Oilaviy tadbirkorlik yuridik shakhs
tashkil etgan yoki tashkil etmagan holda amalga oshirilishi mumkin. Yuridik shakhs
tashkil etgan holda amalga oshiriladigan oilaviy tadbirkorlikning tashkily-huquqiy
shakli - oilaviy korxonadir.
Oilaviy korxonalar tadbirkorlikning ilg'or
shakli hisoblanadi, ayniqsa,
mehmonxona biznesi sohasida. Shuning uchun, bizning fikrimizcha,
bu tadbirkorlik
shakliga tegishli qonunchilik va soliq bazasini takomillashtirish zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: