Saodat sadirova

Egarsimon qalam gnl - birmuncha yassilashgan tipdagi yarim doirali qalam gul jingalaklar qatoriga kiradi. Eng ustki qismida egarsimon botiq joyi bor. U nihoyatda ipaksimon va juda yaltiroq tolalardan iborat bo'lib, yassi va yarim doirali qalam gullar bilan birgalikda uchraydi.
Doncha - qalam gul - yassi qalam gul jingalaklar jumlasiga kiradi. Jun tolalari teridan chiqaverishda yonma-yon joylashgan, yonboshiga yotib, teriga zich yopishgan holda yarim doira hosil qiladi. Jun tolalarining shundan keyingi qatori birinchi qator tolalarining uchlari joylashgan yerda teri sathiga chiqib, ular ham teriga yopishib o'sadi, ammo qarama-qarshi yo'nalishda yarim doira hosil qiladi. Uchinchi qator jun tolalari birinchi qator tolalari yo'nalishini, to'rtinchi qator tolalari esa, ikkinchi qator tolalari yo'nalishini takrorlaydi. Jun tolalari bamisoli sinusoid hosil qilib joylashganday bo'lib, xuddi harakatlanayotgan ilonning egri-bugriligini eslatuvchi yaxlit egri-bugri chiziqlar hosil qiladi. Bunday jingalak bilan qoplangan qismi qancha ko'p silansa, u tobora to'g'ri shakl kasb etib, tolalar dum tomonga qarab yo'nala boshlaydi. Bunday jingalak, asosan, ko'k qorako'lda uchraydi va kuchli darajada ipaksimon, o'ta yaltiroq jun tolalaridan vujudga keladi va yassi qalam gullar bilan aralash bo'ladi.
Yol qalam gul - bu har ikki tomonga yol gullar bilan tugallanadigan yarim doirali shaklda buralgan qalam gulli jingalakdir. Uning qoplog'ich jun tolalari doiraning uchdan bir qismini hosil qiladi, keyin esa qalam gul uzunligi bo'ylab ikki tomonga ajralib, yol gulni eslatib turadi. Bunda jingalaklar kam qimmatga ega. Jun tolasining sifati past, birmuncha dag'al ipaksimon, pigmentatsiyasi va yaltiroqligi susaygan bo'ladi va qovurg'asimon gulli qorako'l guruhlarida uchraydi.
92
Halqasimon qaiam gul - ko'k qorako'lda uchraydi. Birmuncha yo'g'onlashgan, uzunlashgan va siyrak tolalardan vujudga keladi. Jingalak yoyi halqasimon egilgan. Bu yirik, keng, birmuncha ezilgan qalam gul go'yo bir-birining ustiga taxlab qo'yilgan bir qancha halqachalardan tashkil topganday tuyuladi. Qimmati kam hisoblanadi. Bu holat qoraqorako'l terilarda deyarli uchramaydi.
Uzun va o'rtacha uzunlikdagi qalam gul jingalaklar, asosan, teri sag'risi va orqa sohasini egallab, qisman yonbosh va yag'riniga ham o'tadi, qorin, kurak va bo'yin qismlarida ular bir oz kaltalashadi va loviya hamda yol gullar bilan aralash joylashadi.
Loviya - kamroq qimmatli jingalak hisoblanadi. Morfologik tuzilishi jihatidan yarim doirali qalam guldan deyarli farq qilmaydi, bo'yi eniga deyarli tenglashadi. Loviyasimon jingalakdagi qoplog'ich tolalar ko'pincha to'la egilgan yoy hosil qilmaydi va ular hamma yo'nalishlarday bo'lib tuyuladi. Jingalakning ikkinchi yoyi juda yaqqol ko'zga tashlanib turganligi sababli shunday bo'ladi.
Loviya qalam gul jingalak yoki yol gullar bilan aralash holda uchraydi.
Yol gul - kamroq qimmatli jingalaklar guruhiga kiradi. Chiziqli tartibda joylashgan barcha tola tuzilmalari yol gul deb ataladi. Odatda ular o'rta chiziqdan ikki tomonga osilib tushadigan o'tkir qirrali toj shakliga yoki jun tolalari ozmi-ko'pmi yaqqol ko'zga tashlanuvchi archa shaklida taralgan tumtoqlashgan va kengaygan toj shakliga ega bo'ladi. Chiziq o'rtasida yol gullar ancha qabariq shaklga kiradi. Ularda kiruvchi jun tolalari bo'knaydi. Yol gulning shakli chiziqli jingalak hosil bo'lishi qaysi bosqichda to'xtaganligiga bog'liq. Agar jingalak qalam gulga yaqin bosqichda to'xtab qolgan bo'lsa, baland yol gul hosil bo'ladi, basharti u embrional rivojlanishdagiga yaqin bosqichda to'xtagan bo'lsa, archa shaklidagi taralma vujudga keladi. Yol gullar kengligi qarab kambar, serbar hamda kalta-uzunligi jihatidan uzun, o'rtacha va kalta xillarga bo'linadi.