Saodat sadirova

Shakli o'zgargan jingalaklar - ko'zga yaqqol tashlanib turadigan shaklga ega bo'lmagan nuqsonli jingalaklar jumlasiga kiradi. Shakli o'zgargan jingalaklar "bo'shashgan" yoki "hurpaygan", "bosilgan" yoki "yalpaygan", "lossimon" yoki "namat" deb ataluvchi turlarga ajratiladi.
"Bo'shashgan" yoki "hurpaygan" jingalak - terining bir qismida yoki bir qancha mayda qismlarida jun tolalari dog'chalar shaklida yoki butun yuzada yaxlit ravishda bo'sh buralganligi bilan tavsiflanadi. Bunday deformatsiya jun tolalari unchalik qayishqoq bo'lmagan va kam jingalaklangan terilarda eng ko'p uchraydi.
"Bosilgan" jingalak - jun tolalari halqa shaklida jingalaklangan va teri to'qimasiga bosilgan yoki o'zaro chirmashib ketgan. Shu tufayli
96
ko'pincha terining orqa chizig'i bo'ylab ketgan qismlarni yoki uning butun yuzasini egallaydi.
"Lossimon" jingalaklar - bular qorako'l terming jingalaksiz va teri to'qimasining parallel holda deyarli tik turuvchi dag'al, quruq va ipaksimon tolalar bilan qoplangan kichik-kichik yuzalaridan iborat. Bunday qismlarda odatda terining chetlari, o'rta qismida, kuraklarda yoki yonboshlarida qorniga yaqinroq dog' va orolchalar shaklida joylashgan bo'ladi. Bu xil deformatsiyalar qovurg'asimon terilar ko'proq va boshqa xil qorako'l teri guruhlarida kamroq uchraydi.
'4S^Tamat" jingalak - deformatsiyaning oxirgi chegarasi hisoblanadi. Notekis jingalaklangan, quraq, kalta tolali terilarga xosdir. Jingalak hosil qiluvchi jun tolalari o'zaro chirmashib, namatsimon ko'rinish hosil qiladi. Bunday jingalaklar aksari terining ket qismini, ba'zan butun yuzasini egallagan bo'ladi, kamdan-kam hollarda dog'chalar tarzida uchraydi.
"Kuygan" yoki "kuyuvchi" jingalak - "o'lik" jun tolasidan iborat bo'lib, nomuayyan jingalaklangan, uzunligi bir tekis emas va bir-biri bilan chirmashib ketgan bo'ladi. Tashqi ta'sirdan tolasi osongina sinadi, uziladi va teri qoplamidan sug'urilib chiqadi.
Qorako'l qo'zilar terisi jingalagining kattaligi seleksion naslchihk ishlarida va qorako'l terilarga baho berishda rnuhim belgilardan biri hisoblanadi. Qorako'l qo'zilar jingalaklarining kattaligi homilaning ona qornida rivojlanish sharoitiga, qo'zilar tuzilishiga, ularning tug'ilgan paytidagi vazniga, bir sovliqdan bir yo'la tug'ilgan qo'zilar soniga, sovliqdagi jingalaklarning katta-kichikligiga, sovliq va qo'chqorning jun -konstitutsional tipiga va boshqa ko'rsatkichlarga bevosita bog'liqligi aniqlangan. Ustalik bilan saralab urchitilganda ushbu ko'rsatkich yuksak irsi (nasldan-naslga o'tuvchan) belgi bo'lib qoladi (r - 0,984). Binobarin, seleksioner faqat chiroyli jingalakli emas, balki jingalagining tipi va kattaligi bir xil bo'lgan qo'zilar olish uchun ham katta imkoniyatlarga ega.
Jingalak kattaligi - uning balandligi va eni, qalam gul va yol gullarda esa terida eng ko'p uchraydigan jingalak shakllari va tiplari uzunligi hamdir.
Ishlab chiqarish sharoitida jingalaklarni A.S.Kansepolskiy konstruksiyasidagi jingalak o'lchagich (zavitkomer) bilan o'lchash qulaydir.
97
Jingalak eni shtangensirkul, seys lupasi, millimetrli lupa - don o'lchagich (zernomer) bilan yoki millimetrlarga bo'lingan oddiy shisha lineyka yordamida o'lchanadi: jingalak balandligi millimetrli lineyka yordamida - teri to'qimasi bilan jingalakning eng qabariq ustki qismi o'rtasida o'lchanadi; uzunligi esa kurvimetr yoki sirkul va santimetrli lineyka orqali o'lchanadi.
Jingalaklar balandligi bilan enining nisbatiga qarab quyidagi qalam gullar farq qiladi: baland qalam gullar - balandligi enidan ortiq (6-4 mm); yarim doirali qalam gullar - balandligi eniga deyarli teng (6-8 va 5-8 mm); yassi yoki bosilgan qalam gullar - balandligi enidan kam (3-4 va 6-12 mm).
Jingalakning uzunligi terming ko'rkamligi va qimmatini belgilovchi muhim belgilardan biridir.