Саноат корхоналарида маҳсулотлар сифатини комплекс бошқариш ва унинг рақобатбардошликни оширишга таъсирини кучайтириш Аннотоция

1‑расм. СБТ бозорида турли стандартларнинг улуши², (%)

Ишлаб чиқарувчи учун маҳсулотнинг қай даражада сермашаққатлилиги (қанча меҳнат талаб қилиши), хом‑ашё сарфи ҳажми (қанча хом‑ашё талаб қилиши), қанча энергия талаб қилиши (яъни, маҳсулотнинг техник ва иқтисодий хусусиятлари), конструктив хусусиятлари ва тайёрлаш технологияси каби хусусиятлари муҳим аҳамиятга эга бўлса, маҳсулот истеъмолчилари учун бу каби маҳсулот хусусиятларининг умуман қизиғи йўқ. Истеъмолчи учун икки элементгина ҳал қилувчи аҳамиятга эга - сифат ва нарх. Қолаверса, ушбу икки элемент маҳсулот рақобатбардошлигини таъминовчи асосий таркибий қисмлар бўлиб, улар маҳсулотнинг рақобатчи маҳсулотидан ажралиб туришини таъминлайди (2‑расм).

Айнан мана шу икки элемент маҳсулотга бўлган талабнинг ортишини таъминлайди. Шундай қилиб, истеъмолчининг манфаати маҳсулотни фойдали нархда харид қилишдан иборат. Бунда маҳсулот сифатига нисбатан истеъмолчи қуйидаги талабларни қўяди: хавфсизлик, фойдалилик, ишончлилик, кўпга чидамлилик, функционаллик, тежамкорлик, экологик тозалилик.



2‑расм. Маҳсулот бозорида ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчи манфаатлари, мақсадлари ва талаблари ўртасидаги нисбат³

Бугунги кунда сифатни бошқаришнинг моҳиятига, бир томондан, сифат ишчи, унинг эҳтиёжлари ва мақсадларидан, сифат билим ва тажрибани замонавий ишлаб чиқаришнинг илғор кучига айлантиришдан бошланади, зеро айнан шундай ишлаб чиқариш маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини ошириш имконини беради. Бошқа томондан эса, сифатни бошқаришнинг ҳаракатлантирувчи кучи бу ишга ижодий ёндошган ҳолда ишчи ходимлар меҳнат сифатининг ўсишига ёрдам берувчи бошқарув назарияси асослари, ахборот ва ижтимоий‑маданий технологиялардан фойдаланишдан иборат бўлади. Айнан ушбу ижодий ёндошув ва инновацион жараёнларни маҳсулот сифатини ошириш тизимларига олиб кириш даркор.

Амалга оширилган таҳлилларга кўра, 2018 йилда республикамизда 445 та халқаро стандартлар қабул қилиниб, амалиётга жорий этилган. Натижада халқаро стандартларнинг жами сони 3766 тага етказилиб, амалдаги стандартларнинг халқаро талаблари билан уйғунлашганлик даражаси 13 % дан 17,1 % га етказилган.
Маҳаллий маҳсулотлар сифатини халқаро талабларга етказиш мақсадида, 2018 йилда 1014 корхоналарда сифат менеджменти тизимлари жорий этилди.
Экспортёрларга қулайлик яратиш мақсадида 8 та синов лабораториялари ҳалқаро аккредитациядан ўтказилган. Халқаро тан олинган мувофиқликни баҳолаш органлари сони 29 тага етказилиб, синов натижалари 89 та давлатда тан олинган, 4,34 млрд. сўмлик 81 дона синов ва ўлчаш ускуналари харид қилинган.
2018 йилда республикадаги жами 6849 та корхонада ҳалқаро стандартларга мувофиқ сифат менежменти тизимлари жорий этилиб, сертификатлаштирилган (жадвал).