Sana yil Geofrafiya fani Sinf: 9

O’quv tarbiya ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: _____ __________
Sana ___ ______”_________-yil Geofrafiya fani Sinf: 9_______


5- Mavzu: Jamiyat va tabiatning o`zaro munosabatlari vat a`siri
I. Darsning maqsadi:
a) Ta’limiy: O`quvchilarga inson va tabiatning o`zaro munosabatlari haqida ma`lumot berish.
b) Tarbiyaviy: O`quvchilarga mustaqil fikr yuritishni, olgan bilimlarini hayot bilan bog`lay olishni, ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirish, estetik did axloqiy sifatlarini kasb-hunarga bo`lgan qiziqishlarini tashkil toptirish
v) Rivojlantiruvchi: Mustaqil ishlash va fikrlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlashga o`rgatish, fanga qiziqishini ortirish.
II. Darsning turi: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III. Darsning usuli: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
IV. Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, globus, xarita.
V. Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar.
VI. Texnik jihoz: Kadoskop, kompyuter, diaproyektor ekran.
VII. Dars uchun talab etiladigan vaqt: 45 daqiqa:
Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	daqiqa
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	daqiqa
Yangi mavzuni yoritish	daqiqa
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish	daqiqa
Darsni yakunlash	daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	daqiqa

VIII. Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a)salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi.
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov b)daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy.
IX. O’tilgan mavzuni takrorlash. 1. Daftarmgizgu 2-jadvalm ko'chirib yozing.
2. Tabiiy resunlai xususida insoniyat oldiJa turgan dolzarb muammolami daftaringizga
yozing.
X. Yangi mavzu bayonining qisqacha mazmuni: Tabiatda minerallar holida uchiaydigan tabiiy boyliklar, mineral resurslar (boyliklar) deyiladi. Hozirgi vaqtda mineral resurslarning 200 dan ortiq turlaridan xo’jalik ehtiyojlari yo’lida foydalanilmoqda. Amalda mineral resurslar tarkibida D. I. Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy jadvalida bor bo’lgan elementlarning deyarii barchasi mavjud va ular yer qa’rida foydali qazilmalar holida yotadi.Inson juda qadim zamonlardanoq mavjud resurslardan foydalanib kelgan. Davrlar o’tishi bilan esa foydalaniladigan mineral resurslar turi va hajmi tobora ortib borgan.Tugaydigan va tiklanmaydigan tabiiy resurs hisoblanadigan yer osti qazilma boyliklaridan foydalanish hajmi ham yildan yilga oshib bormoqda.Bular ko’mir, neft, tabiiy gaz, qora va rangli metall rudalari, tog’-kimyo xomashyolari, qurilish materiallaridir. Mineral qazilma boyliklarining umumiy zaxiralari yer, qa’rida turlicha toshko’mir, neft, tabiiy gaz, qora va rangli metall rudalari, tog’-kimyo xomashyolari qurilish materiallaridir. Mineral qazilma boyliklarining umumiy zaxiralari yer qa’rida turlicha me’yorlarda mavjud. Yoqilg’i mineral resurslarining konlari, asosan, qadimgi platformalarning chekka botiq qismlarida ko’proq uchraydi. Hozirgi vaqtda jahonda 36 mingdan ziyod ko’mir havzalari va konlari bor bo’lib, ular jami quruqlikning 15 % ini egallaydi.. Yirik konlari Osiyoda (Rossiya, Xitoy, Hindiston), Shimoliy Amerikada (AQSh, Kanada), Yevropada (Germaniya, Polsha, Ukraina) joylashgan.Jahon bo’yicha 600 dan ortiq neft va gaz havzalari aniqlangan. Hozirgi vaqtda ularning 500 ga yaqinidan neft va gaz qazib chiqarilmoqda, ishga solingan barcha konlarning umumiy soni esa 35 mingdan ortadi. Neft va gaz konlarining asosiy qismi sayyoramizning shimoliy yarim sharida joylashgan. Bular, G’arbiy Sibir, Shimoliy Amerika, Arabiston platformasining cho’kindi jinsli chekka botiq hududlari, Markaziy Osiyo Shimoliy va Markaziy Afrika va boshqalardir. Ma’dan rudali mineral resurslarga boy mintaqalar ham borki, ularning asosiy konlari yerning rudali halqalari bo’ylab joylashgan. Bular Alp - Himolay, Tinch okean bo’yi halqalari va boshqalar. Bunday mintaqalar tog’-kon sanoati uchun katta xomashyo bazasi bolib xizmat qiladi va alohida o’lkalar yoki mamlakatlarning xo’jalik ixtisosini belgilaydi. Rossiya, AQSh, Kanada, Avstraliya, Braziliya, JAR, Xitoy, Qozog’iston kabilar jahonda qora va rangli metall xomashyolariga eng boy mamlakatlar hisoblanadi.
XI.Yangi mavzuni mustahkamlash:
1. Jamiyat bilan tabiatning o`zaro ta ’sirining obyektivligi, bu ta’siming tadrijiy
rivojlanish bosqichlarini aniqlang. «Eski dunyo» va «Yangi dunyo» hududlaritiing
iqtisodiy o`zlashtlrilishi jarayonini tahlil qiling va xulosalar chiqaring.
2. «Oykumena», «antropogen landshaftlar» tushunchalari qanday mazmunga
ega? Ular ko‘rsatkichlarmi misollar bilan tushuntiring.
XII.Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish Yozuvsiz xaritaga tushurib
XIII.Foydalanilgan adabiyotlar: Geografiya 9-sinf darsligi, qo`shmcha adabiyotlar.